Η επανάσταση που ηττήθηκε, ξεχάστηκε και γέννησε το σοσιαλισμό
Το κλασικό βιβλίο κυκλοφορεί για πρώτη φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις «ΕΝΕΚΕΝ»
Γράφει ο Βασίλης Μορέλλας
μεταφραστής του βιβλίου από τα αγγλικά
Το 1905. Η μήτρα της προλεταριακής επανάστασης και των Σοβιέτ. Αλλά κι η μήτρα του φασιστικού κινήματος, με τη μορφή των προφασιστικών παρακρατικών συμμοριών και των ρατσιστικών-εθνικιστικών πογκρόμ κατά Εβραίων και κόκκινων «προδοτών». Μια συνταρακτική και αυθόρμητη επανάσταση που πυροδοτήθηκε από την ικανότητα των μαζών «όχι να σκοτώνουν, μα να πεθαίνουν». Χωρίς πρόγραμμα, με πολλές αυταπάτες. Χωρίς μαζικά επαναστατικά κόμματα –που η ίδια αυτή έφτιαξε είτε διόγκωσε, δίδαξε είτε διέσπασε. Που ξεκίνησε -όπως πάντα- από μια «εθνική κρίση», με την αντικαθεστωτική δυσφορία να διαπερνά κάθετα τα κοινωνικά στρώματα, ακόμα και τα ανώτερα. Που λύγισε κάτω από την λαϊκή απειρία και την άγρια καταστολή.
«Χωρίς τη ‘‘γενική πρόβα’’ του 1905, η νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917 θα ήταν αδύνατη.» Αρκετοί ξέρουν τη ρήση του Λένιν, αλλά πολλοί λίγοι έχουν μελετήσει την ιστορία του 1905. Εν μέρει, επειδή η νίκη επισκίασε την παλιά ήττα. Εν μέρει, επειδή η μελέτη του 1905 υπονομεύει θέσφατα της αριστερής -σταλινικής- παράδοσης. (Για παράδειγμα, δεν είναι πολύ διαδεδομένο ότι το πρώτο Σοβιέτ συστάθηκε βασικά από μενσεβίκους μαχητικούς συνδικαλιστές, ότι οι μπολσεβίκοι καταρχάς το κατέκριναν ως μη-κομματικό και απολίτικο κι ότι ο Λένιν επέκρινε τους συντρόφους του για την ανικανότητά τους να συνδεθούν με τις μάζες.) Όμως, η ήττα συχνά διδάσκει περισσότερα απ’ τη νίκη. Το «1905», γραμμένο από τον ιθύνοντα νου του πρώτου Σοβιέτ, είναι βασικό βιβλίο για την κατανόηση όλων των ρωσικών επαναστάσεων και του επαναστατικού φαινομένου διαχρονικά.
Το βιβλίο συμπυκνώνει όχι μόνο αειθαλή διδάγματα της επαναστατικής ήττας, επεξεργασμένα με ρητορική δεινότητα όσο και μαρξιστική ακρίβεια. Αλλά κυρίως την ζωντανή ουσία του 1905 και κάθε λαϊκής επανάστασης γενικότερα. Γραμμένο μεταξύ 1907-1909 αποτελείται ουσιαστικά από τρεις ενότητες. Οι πρώτες 270 σελίδες, αφού κατατοπίσουν για την ιστορική εξέλιξη και τη στατιστική της ρωσικής κοινωνίας και οικονομίας, περνάνε στην γλαφυρή απεικόνιση της επανάστασης. Από τα προεόρτιά της με τις βραχύβιες διαδηλώσεις μεσοαστών και φοιτητών, ως τις εργατικές απεργίες και τη Ματωμένη Κυριακή, τη γενίκευση του κινήματος σε όλη την αυτοκρατορία, τις πολιτικές απεργίες των εργατών και την ίδρυση του πρώτου Σοβιέτ, την αγροτική εξέγερση, τις ανταρσίες των στρατιωτών, τις προσπάθειες συντονισμού όλων των τρομερών δονήσεων που συντάραζαν την ρωσική υπο-ήπειρο˙ αλλά και τις μηχανορραφίες των κορυφών, την πανικόβλητη ανικανότητά τους, τις πτέρυγες και τους ελιγμούς τους, τις χάρτινες παραχωρήσεις ταυτόχρονα με τους πυροβολισμούς, τα πογκρόμ, την αιματηρή κατάπνιξη της εξέγερσης στις πόλεις, την περιοδεία θανάτου σε όλη τη χώρα.
Μέσο της αφήγησης είναι ένα καλειδοσκόπιο αντιπροσωπευτικών γεγονότων και σκηνών. Οι αγρότες, που, απαλλοτριώνοντας τσιφλίκια μοναστηριών και ευγενών, διακήρυσσαν ότι «οι μοναχοί θα ‘πρεπε να προσεύχονται στο Θεό, όχι να αγοράζουν και να πουλάνε γη για το κέρδος». Οι στρατιώτες, που εκτελώντας αιμοδιψείς αξιωματικούς, αθωώνονταν από άλλους αξιωματικούς που έτρεμαν τα συντάγματά τους. Οι εργάτες, που μετέτρεψαν τις πόλεις σε εγκεφάλους της επανάστασης και δίδαξαν την ιδιόλεκτο του συνδικάτου, της απεργίας και του Συμβουλίου (Σοβιέτ) στα μεσοστρώματα μέχρι και τους εξαθλιωμένους μουζίκους. Που προστάτευαν τον πληθυσμό από τα πογκρόμ, όταν συγκροτούσαν ένοπλες πολιτοφυλακές. Και που αντιμετώπισαν το μαύρο μέτωπο του «δημοκρατικού» κεφαλαίου και του τσαρισμού όταν τόλμησαν να ξεστομίσουν το αίτημα του οχτάωρου.
Η ενότητα κλείνει με μια προφητική αποστροφή για τη συμμετοχή της Ρωσίας στον Α΄ Παγκόσμιο και το νικηφόρο ’17:
«Η λογική των γεγονότων σπρώχνει λοιπόν την κυβέρνηση στο επισφαλές μονοπάτι της μάχης για την αποκατάσταση του παγκόσμιου γοήτρου της. Ποιος ξέρει; Ίσως, προτού η μοίρα της αυταρχίας κριθεί τελικά κι αμετάκλητα στους δρόμους της Πετρούπολης και της Βαρσοβίας, να δοκιμαστεί ξανά στις όχθες του Αμούρ ή στην ακτή της Μαύρης Θάλασσας.»
Το 1905 ήταν επίσης ο καταλύτης της ωρίμανσης ή της γέννησης των βασικών κομμάτων που θα καθόριζαν την αλληλουχία του 1917. Δεν είναι τυχαίο ότι το αστικό κόμμα των Καντέ και το αγροτοκεντρικό κόμμα των Σοσιαλεπαναστατών ιδρύθηκαν ακριβώς τότε. Εξίσου αποφασιστικά διαμορφώθηκε το Εργατικό Κόμμα των Λένιν, Μάρτοφ, Τρότσκι. Η δεύτερη ενότητα, δηλαδή οι 70 σελίδες των παραρτημάτων, συνοψίζουν ακριβώς αυτές τις αντιπαραθέσεις.
Αν και η επαναστατική πλημμύρα επανένωσε όλες τις τάσεις του κόμματος (Συνδιάσκεψη Τάμερφορς, Δ’ και Ε’ Συνέδριο), η οριστική άμπωτη απομάκρυνε τις ηγεσίες των φραξιών, μπολσεβίκων και μενσεβίκων, αλλά και τον Τρότσκι από αμφότερες. Ο Τρότσκι κατεδαφίζει τα επιχειρήματα μενσεβίκων θεωρητικών που μετάνιωναν για την συμμετοχή τους σε μια «επαναστατική τρέλα», επαναλάμβαναν ότι η ήττα είχε «επιβεβαιώσει» την ανωριμότητα των συνθηκών για μια σοσιαλιστική επανάσταση και αναζητούσαν ασφάλεια σε «νόμιμες» συμμαχίες με αστικά κόμματα.
Διάφορα αποσπάσματα μοιάζουν να αντιστοιχούν σε σημερινές καταστάσεις. Αφού ουσιαστικά αφορούν τον επαναστατικό πεσιμισμό, την απουσία επαναστατικού οράματος, που οδηγεί, παντού και πάντα, ακόμα και από επαναστατική αφετηρία, τελικά στο ρεαλισμό του υπαρκτού, στην ενσωμάτωση στην αντεπανάσταση. «Καταρχάς, κανείς δεν μπορούσε να πει εκ των προτέρων αν η νίκη ήταν εφικτή ή όχι και, δεύτερον, ασχέτως αν η νίκη ήταν πιθανή ή όχι, αυτός ήταν ο μόνος δρόμος που μπορούσε να ακολουθήσει το κόμμα της επανάστασης, εκτός αν προτιμούσε από την απλή πιθανότητα της ήττας την άμεση αυτοκτονία»…
Τελικά, η μαχητικότητα του εργατικού κινήματος έστειλε οριστικά τους «δημοκράτες» αστούς στο πλευρό του στρατιωτικού νόμου. Η ηττοπάθεια και ο θεωρητικός σχολαστικισμός μετέτρεψαν οριστικά τους μενσεβίκους ηγέτες σε ουρά των αστών, απωθώντας τους προς τα δεξιά –όπως οι ίδιοι απωθούσαν όλο και περισσότερο την ίδια τη βάση τους. Αντίθετα, οι μπολσεβίκοι έγιναν οι ορκισμένοι εχθροί των αστών «δημοκρατών» και του καπιταλιστικού κόμματος, με προοπτική μια «δημοκρατική δικτατορία εργατών και αγροτών». Οι αγιάτρευτες αδυναμίες των αγροτών και η πολιτική επικυριαρχία των εργατών το 1905, έκανε τον Τρότσκι να συλλάβει από τότε το αναπόφευκτο της Διαρκούς Επανάστασης. Μιας διαδικασίας επαναστατικής ηγεμονίας των εργατών μέσα στη λαϊκή συμμαχία, για να σαρωθούν όχι μόνο ο τσαρισμός και οι αστοί πολιτικοί, μα και όλες οι καπιταλιστικές σχέσεις, προχωρώντας άμεσα στη σοσιαλιστική οικοδόμηση. Άλλωστε, το ίδιο το 1905 είχε αρχίσει ως ήπια δημοκρατική διαδήλωση, ζητώντας στοιχειώδη δικαιώματα. Για να εξελιχθεί, στο πλαίσιο ενός ασύμβατου συστήματος, σε αγώνα υπέρ πάντων και για όλα.
Όπως συχνά συμβαίνει σήμερα, στις χώρες που καταδυναστεύουν οι στρατιωτικο-οικονομικές ελίτ και ο ιμπεριαλισμός. Όπως οι χώρες της Αραβικής Άνοιξης κι ίσως στο μέλλον κάποιες ευρωπαϊκές.
Οι τελευταίες 120 σελίδες, το πιο λαογραφικό και λογοτεχνικό τμήμα, μέσα από την αφήγηση της δίκης των αντιπροσώπων του Σοβιέτ, της εξορίας και της απόδρασης του Τρότσκι, αποδίδουν πιο ανάγλυφα την εποχή και τη χώρα. Την σκληρότητα και τον πρωτογονισμό του κατασταλτικού μηχανισμού, που εξακολουθούσε να φοβάται τα θύματά του. Την καθυστέρηση της ρωσικής υπαίθρου που μόλις αγγιζόταν από το ιδεολογικό και πολιτικό πανόραμα των πόλεων. Την φαινομενικά υπεράνθρωπη επιμονή και υπομονή των επαναστατών, που όμως έπαιρναν κουράγιο από εκατομμύρια συμπαραστατών.
Η άγρια καταστολή και η πολλαπλή «εθνική κρίση», οικονομική και υγειονομική, που φορτώνεται ανεξαίρετα στους φτωχούς, δεν είναι χαρακτηριστικά μόνο της σύγχρονης Ελλάδας. Μαζί με τον θεσμικό ρατσισμό, την ακροδεξιά τρομοκρατία, τα εγκλήματα μίσους, τον οργανωμένο φασισμό, γίνεται φανερό σε όλο και περισσότερους ότι αποτελούν τις σταθερές του σύγχρονου καπιταλισμού για το ορατό μέλλον. Σταθερές που χαρακτήριζαν για δεκαετίες την Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, τώρα εγκαθίστανται και στην «αναπτυγμένη» Δύση. Σαν ο άλλοτε «τρίτος κόσμος», που δεν υπερασπιστήκαμε όπως έπρεπε, να γίνεται πια το μέλλον όλης της ανθρωπότητας. Σαν το ρολόι της ιστορίας να μετρά πλέον αντίστροφα. Οι εξεγέρσεις, που όταν αγκαλιάσουν ολόκληρη μια χώρα και συστήσουν όργανα και ριζικά αιτήματα γίνονται επαναστάσεις, είναι αναπόφευκτες. Οι καταβλητικές ήττες πριν τη νίκη, επίσης. Αν η μελέτη των επαναστάσεων που ηγούνται οι εργαζόμενοι είναι άκρως ενδιαφέρουσα για τους θαυμαστές του κοινωνικού γίγνεσθαι, για όσους φιλοδοξούν να παρέμβουν σε αυτό είναι υποχρεωτική. Το 1905 είναι μια παραμελημένη, αλλά πολύ βαθιά ρίζα τους. Το «1905» η καλύτερη περιγραφή του.
Ταυτόχρονα όμως, ο Τρότσκι υπήρξε έως και το 1923, ένας από τους πιο ΑΠΟΛΥΤΟΥΣ υποστηρικτές την πολιτικής αντίληψης πως “όλα και όλη η κοινωνία πρέπει να υποτάσσονται στις αποφάσεις του Πανρωσικού Κομμουνιστικού κόμματος (ΠΚΚ (ΜΠ)) και της κυβέρνησης. Μόνο όταν συνειδητοποίησε πως αυτή η πολιτική αντίληψη στρεφόταν κατασταλτικά απέναντι πια και στον ίδιο και το πολιτικό ρεύμα που εξέφραζε εντός του Κ.Κ., τότε μόνο και σταδιακά, άλλαξε πολιτική αντίληψη και κατήγγειλε την αναδυόμενη κρατική/κομματική γραφειοκρατία.
Το βιβλίο με τίτλο “1905” του Τρότσκι, έχει πια, μουσειακή/ιστορική αξία. Οπως και γενικά αυτή η βιβλιογραφία. Αν κάτι επείγει και στην Ελλάδα και διεθνώς για το εναπομείναν ισχνό και μάλλον περιθωριακό κομμουνιστικό κίνημα, είναι να εξηγήσει ΠΩΣ από την εξουσία των εργατικών συμβουλίων αρχικά, φτάσαμε πολύ σύντομα στην εξουσία της κρατικής/κομματικής γραφειοκρατίας πάνω στον λαό.
Μερικές σκέψεις:
Α. Οι αντικειμενικές συνθήκες όπως η αποτυχία όλων των άλλων επαναστάσεων, ιμπεριαλιστική περικύκλωση της ΕΣΣΔ, κατεστραμμένη οικονομία, και ο ιμπεριαλιστικός εμφύλιος που επέβαλλε η ΑΝΤΑΝΤ στοίχισαν ακριβά στη νεογέννητη σοβιετική εξουσία. Αντικειμενικά συνέβαλλαν τα μέγιστα στην σκλήρυνση και την γραφειοκρατικοποίηση.
Β. Ηταν μόνο οι αντικειμενικές συνθήκες; ΟΧΙ. Η ίδια η αντίληψη των μπολσεβίκων για “ανάγκη απόλυτης υπακοής του λαού στις αποφάσεις του Κόμματος και της κυβέρνησης” την οποία εξέφραζε ΚΑΙ ο ίδιος ο Τρότσκι μέχρι τα 1922-1923, απετέλεσε τον υποκειμενικό παράγοντα που συνέβαλλε τα μέγιστο στην γραφειοκρατικοποίηση της επανάστασης. Μια αντίληψη που προώθησε την πραγματικότητα του μονοκομματισμού, του τέλους της ελεύθερης διαπάλης ιδεών και αντιλήψεων τόσο στην κοινωνία όσο και εντός του Κ.Κ., την καταστολή που θα μεγάλωνε τραγικά την διετία ’36-’38 με θύματα εκτός των άλλων καικ την ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ της γενιάς της επανάστασης του 1917, και που τελικά συνέβαλλε στην παγίωση της ηγεμονίας της κρατικής/κομματικής γραφειοκρατίας επί του λαού.
Συνεπώς: Σήμερα; Ερωτήματα που προκύπτουν:
– ΠΩΣ βλέπουμε σήμερα τον ρόλο του και των κομμάτων στο πλαίσιο της εργατικής/λαϊκής εξουσίας/δημοκρατίας;
– ΠΩΣ βλέπουμε την κατοχύρωση της ελευθερίας στη διαπάλη ιδεών τόσο μέσα στην κοινωνία όσο και μέσα στο κάθε κόμμα που λειτουργεί;
– Σήμερα η έννοια της “Πρωτοπορίας” είναι χρήσιμη, ή απλά ναρκώνει το μυαλό του κάθε αγωνιστή και ειδικά των νεώτερων αφού ΕΚ ΠΡΟΟΙΜΙΟΥ “είμαστε στην πρωτοπορία της πολιτικής θεωρίας και της κοινωνίας, άρα τι ψάχνεις, διάβασε πέντε τσιτάτα και όλα οκ”; Αυτό που περιγράφω είναι η πραγματικότητα: Οι περισσότεροι οργανωμένοι ΔΕΝ διαβάζουν. Τεμπελιάζουν και το χειρότερο ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΕΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΊΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΑΟ και αυτό έχει να κάνει ΚΑΙ με την ξεπερασμένη ιστορικά και απο όλες τις απόψεις καταστροφική αντίληψη της ΕΛΕΩ ΤΙΝΟΣ; και δοσμένης εκ των προτέρων αντίληψης της πρωτοπορίας” που κοσμεί ΟΛΕΣ τις θέσεις, ΟΛΩΝ των πολιτικών δυνάμεων των κομμουνιστών. Μήπως πρέπει πια ρητώς να απορριφθεί και να εγκαταλειφθεί; Η γνώμη μου είναι σαφώς και ΝΑΙ.
– ΠΟΙΟΣ είναι ο ρόλος του “εργατικού” κράτους, εκτός από το να προφυλάσσει την χώρα από τις καπιταλιστικές επιθέσεις; ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ η επαναστατημένη κοινωνία με κρατικό τρόπο (όπως συνέβαινε παντού σε καπιταλιστική Δύση και “σοσιαλιστική” Ανατολή); Ή κατανοώντας πως ΚΑΘΕ μορφή κράτους άρα ΚΑΙ η “εργατική” ΕΙΝΑΙ κράτος και ως τέτιο θα αποκόβεται πάντα και θα τίθεται πάντα ΠΑΝΩ από την κοινωνία;
Διότι ΚΑΘΕ μορφή κράτους, συνιστά πάντα ένα σύνολο μηχανισμών που απαρτίζονται από ανθρώπους που έχουν σαν μοναδική τους εργασία, τον έλεγχο, την διεύθυνση και την διοίκηση/εποπτεία της χ κοινωνίας/χώρας. ΑΥΤΟΣ είναι και ο λόγος που πάντα το κράτος σε οποιαδήποτε μορφή του τείνει να αποκόβεται και ΑΠΟΚΟΒΕΤΑΙ από την υπόλοιπη κοινωνία. Και αυτός είναι ο λόγος που ΚΑΘΕ μορφή κράτους αποτελεί το ιδανικό θερμοκήπιο εκκόλαψης νέων ταξικών/εκμεταλλευτικών διαιρέσεων όταν οι παλιές (πχ οι καπιταλιστικές) εκλείψουν!
Για όλα αυτά χρειάζεται σοβαρή θεωρητική και πολιτισμική εργασία και αυτή ΔΕΝ γίνεται στις υπάρχουσες πολιτικές δυνάμεις των κομμουνιστών στην Ελλάδα και διεθνώς (με εξαίρεση το ΝΑΡ που εδώ και πολλά χρόνια κατέθεσε κείμενα, αλλά που και εκεί η συζήτηση έχει ουσιαστικά παγώσει εδώ και χρόνια).
Ζούμε ακόμα στον μεγάλο ιστορικό κύκλο της κατάρρευσης του λεγόμενου υπαρκτού “σοσιαλισμού”, της διάψευσης των προσδοκιών για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, και συνεπακόλουθα, της διάψευσης ορισμένων βασικών παραδοχών του κομμουνιστικού κινήματος στον 20ο αιώνα. Ποιες είναι αυτές;
Α. Η θέση ότι, το εργατικό κράτος διαφέρει από τα υπόλοιπα είδη κρατών (καπιταλιστικό, φεουδαρχικό κλπ), επειδή επικαλείται τον σοσιαλισμό/κομμουνισμό. Λάθος. Το κράτος εργατικού τύπου όπως εφαρμόστηκε στην ΕΣΣΔ απεδείχθη το ίδιο με τους υπόλοιπους τύπους κρατών. Η ελπίδα ότι το εργατικό κράτος τύπου κομμούνας θα εφαρμόζονταν και στην ΕΣΣΔ, διαψεύστηκε.
Β. Η θέση ότι το κομμουνιστικό κόμμα διαφέρει από άλλους τύπους κομμάτων επειδή συγκροτείται από εργάτες και έχει ως πολιτική φυσιογνωμία και επιδίωξη της ανατροπή του καπιταλισμού και τον σοσιαλισμό/κομμουνισμό, επίσης διαψεύστηκε. Η πραγματικότητα έδειξε ότι, μια χαρά μπορεί και ένα κομμουνιστικό κόμμα είτε να μπλοκάρει την κομμουνιστική κατεύθυνση μιας κοινωνίας, είτε να εκσυγχρονίσει τον καπιταλισμό (πχ ευρωκομμουνισμός), είτε και να οικοδομήσει καπιταλισμό (όπως συμβαίνει σήμερα στην Κίνα, το Βιετνάμ, την βόρεια Κορέα).
Γ. Από τη άλλη, έχουν αποδειχθεί κοινωνικά και ιστορικά αναγκαία (και αναπόφευκτα θα έλεγα) για την υπέρβαση του καπιταλισμού και την μετάβαση προς τον σοσιαλισμό/κομμουνισμό, τόσο μια μορφή κράτους, όσο και μια μορφη κόμματος . Ποια μορφή όμως θα είναι αυτή, ποια η σχέση με την κοινωνία, ποιες οι ασφαλιστικές δικλείδες , πωςη εργατική τάξη κ ο λαός θα γίνονται ικανοί να αυτό διευθύνονται και να οδηγούν τις χώρες τους στον κομμουνισμό, δλδ στην κοινωνία χωρίς κράτος και τάξεις, όλα αυτά ΔΕΝ τα συζητάν οι κομμουνιστικές πολιτικές δυνάμεις τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς.. Άλλες απλά δεν έχουν καμία θέση, άλλες έχουν αποδεχθεί την σταλινική αντίληψη η οποία δίνει μεταφυσική, άλλες την τροτσκιστική η οποία είναι επίσης μεταφυσική, άλλες έχουν απλά, σοσιαλδημοκρατικοποιηθεί…
Συμπλήρωμα σχολίου :
“…Η θέση ότι το λεγόμενο εργατικό κράτος, διαφέρει από τους άλλους τύπους κράτους, επειδή επικαλείται τον σοσιαλισμό /κομμουνισμό και επειδή δομείται πάνω στην βάση κατάργησης της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας ….”.
Η ιστορία απέδειξε ότι όχι μόνο δεν αρκεί η κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας για την μετάβαση μιας χώρας στον σοσιαλισμό/κομμουνισμό, αλλά, όσο διαρκεί ιστορικά η ανάγκη για ύπαρξη κοινωνικού στρώματος γραφειοκρατών (η περιβόητη κρατική/κομματική γραφειοκρατία) κάλλιστα μπορεί είτε να μπλοκάρει η πορεία προς τον κομμουνισμό από την ίδια την κρατική/κομματική γραφειοκρατία η οποία αντλεί την νομιμοποίηση της ακριβώς από το κομμουνιστικό πρόταγμα, είτε αυτή η κρατική/κομματική γραφειοκρατία να οδηγήσει ως τέτοια και όχι μέσω κατάρρευσης , την χώρα που διοικεί πάλι στον καπιταλισμό (Κίνα, βόρεια Κορέα, Βιετνάμ).
Συνεπώς, η συζήτηση πρέπει να διεξαχθεί με σοβαρούς όρους και όχι με άγχος για κομματική επιβεβαίωση ή με συγκινισιακους όρους και να αφορά την αποτίμηση στα πεδία της σχέσης κράτους , κομμάτων, κοινωνίας τόσο στην αλληλοσύνδεση τους, όσο και αυτοτελώς . Στο φόντο της εμπειριας του λεγόμενου υπαρκτού, αλλά και των καπιταλιστικών χωρών .
Οι επαναστάσεις του 1905 και του 1917 σαφώς και έχουν “ιστορική” αξία, αλλά όχι “μουσειακή”. Μελετώντας και ΜΟΝΟ έτσι, όπως και μελετώντας και τις σύγχρονες εξεγέρσεις και επαναστάσεις, μπορεί κανείς να ξεπεράσει είτε τις ατέλειές τους είτε τα δόγματα που έχουν οικοδομηθεί γύρω από αυτές. Το ότι τόσο ο Τρότσκι όσο και οι άλλοι μπολσεβίκοι (και ο Λένιν) μπορεί να έκαναν διάφορα λάθη κατά την πολιτική τους σταδιοδρομία είναι αυτονόητο. (Αν και ΔΕΝ ισχύει ότι όλοι οι μπολσεβίκοι, ούτε όλη η βάση ούτε όλη η ηγεσία, ήθελαν ποτέ να υπακούει τυφλά ο λαός “στις αποφάσεις”. Γι’αυτό άλλωστε μέχρι και στα 1927-28 (και ακόμη περισσότερο πριν) υπήρχαν δημόσιες διαφωνίες, διαδηλώσεις, απεργίες που συνέβαιναν ΚΑΤΑ διαφόρων αποφάσεων, της κυβέρνησης ή των κατά τόπους διοικήσεων.) Δεν είναι αυτό το θέμα του συγκεκριμένου βιβλίου όμως. Το πιο θεμελιώδες ζήτημα είναι τι έκανε η ίδια η βάση του κόμματος και η εργατική τάξη. Και το 1905 (όπως και το 1917) ήταν πρωτίστως κτήμα της εργατικής τάξης, έπειτα άλλων στρωμάτων και στο τέλος-τέλος (ειδικά το 1905) των πολιτικών κομμάτων.
Ποια είναι η ιστορική αξία βιβλίων σαν αυτό του Τρότσκι; Όχι περιγραφές, συγκεκριμένα πράγματα! Και αν έχει ιστορική αξία ανά τέτοια βιβλίο και όχι μουσειακή, τότε ποια συμπεράσματα έχουν βγάλει οι κομμουνιστές από αυτά;
Α. Μηπως έχουν βγάλει το όντως σημαντικό και ιστορικό συμπέρασμα της γέννησης και της αξίας των σοβιέτ (εργατικών συμβουλίων) που ήταν αποτέλεσμα της αυτενεργειας του κόσμου; Μήπως προσπαθούν σήμερα οι κομμουνιστές να βοηθήσουν τον κόσμο να αυτοοργανωθει μπας και παράξει σήμερα τα αντίστοιχα όργανα του εργατικού κ λαϊκού κινήματος που ΝΑ ΠΟΥΜΕ ΕΔΩ, ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΚΥΡΙΩΣ ΟΡΓΑΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ όπως πχ είναι τα συνδικαλιστικά σωματεία/συνδικάτα; Όχι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως πχ το ΝΑΡ και αυτό όχι με συνέπεια ! ΟΙ περισσότερες κομμουνιστικές πολιτικές δυνάμεις σε Ελλάδα και διεθνως, είτε μένουν απλά στον οικονομικό αγώνα, είτε φτιάχνουν κομματικά μαγαζιά που τα βαφτίζουν “εργατικά μέτωπα ” πχ ΠΑΜΕ, είτε ταυτόχρονα μένουν προσκολλημένες στο κρατικό συνδικαλιστικό κίνημα πχ ΓΣΕΕ. Λοιπόν; Αυτοί που λένε ότι τέτοια βιβλία έχουν ιστορική και όχι μουσειακή αξία, είναι οι πρώτοι που τα έχουν τοποθετήσει στο Μουσείο!!
Β. Ρε παιδιά θα συζητήσουμε ποτέ και στα σοβαρά ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ από το 1917 έως το 1989-91 στον λεγόμενο υπαρκτό “σοσιαλισμό”, ή θα μείνουμε στις απαρχαιωμένες σταλινικές ή τροτσκιστικες αναλύσεις του 30, ή του 50; Δηλ στις αναλύσεις που μιλάνε για….εκφυλισμένο εργατικό κράτος, ή για ….παμπόνηρο και… πανέξυπνο τροτσκιστοζηνοβιεφικο μπλοκ που καραδοκουσε και μόλις πέθανε ο Στάλιν (που αυτός τους ανέδειξε όλους αυτούς σε βάρος κάποιων άλλων έτσι;)!!! Προσωπολατρεία από την ανάποδη δηλαδή! Ο θάνατος ενός (1) ανθρώπου οποίος και να ήταν αυτός , καθόρισε και καλά, την ήττα του…σοσιαλισμού και την παλινόρθωση του ’56.Δεν υπάρχουν σχέσεις παραγωγής, σχέσεις εξουσίας, ταξική διαίρεση, υπάρχουν μόνο ίντριγκες, συνωμοσίες , τυφλά ναχει το game of thrones , και τα αρλεκιν….
Όχι, τέτοια βιβλία σαν το 1905 του Τρότσκι ή τα αντίστοιχα του Λένιν, έχουν πια μουσειακή αξία και οι πρώτοι που το επέβαλλαν αυτό, είναι οι κομμουνιστικές πολιτικές δυνάμεις, είτε τροτσκιστικες , είτε μουλου πάσης φύσεως. Εξαιρω τους ευρωομμουνιστες διότι αυτοί από πολύ νωρίς επέλεξαν απλά, καπιταλισμό.
Φυσικά και ήταν ένα εργατικό κράτος σε μεταβατικο στάδιο που υπήρχε λίγη δημοκρατία και πολύς συγκεντρωτισμός. Και αν ο συγκεντρωτισμός ήταν απαραίτητος σε συνθήκες περικύκλωσης, όταν δηλαδή οι μπολσεβίκοι με ηγέτες Λένιν -Τροτσκι νικούσαν με αυτοθυσία στρατούς είκοσι καπιταλιστικών χωρών που εισέβαλαν στην νεαρή σοβιετική δημοκρατία….και αν η γραφειοκρατία ήταν χρήσιμη μέχρι να μορφωθεί μια γενιά μπολσεβίκων….όλα αυτά εγιναν εμπόδια μετά τον πόλεμο. Εμπόδια που δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν. Οι γραφειοκράτες δεν παραδίδονται με παρακάλια. Χρειαζόταν μια επανάσταση μέσα στο κόμμα, επανάσταση πρώτα στην πρωτοπορία, επανάσταση που είχε πολλούς ψευδοπροφήτες αλλά ουδέποτε πραγματοποιήθηκε.
Ετσι είναι Σ.Τ.: Πολλοί μιλάνε για συνέχιση της ταξικής πάλης στον σοσιαλισμό, αλλά λίγοι κατανοούν ΤΙ είναι αυτό. Πάρε παράδειγμα το γραφειοκρατικό/σταλινικό ρεύμα του εναπομείνατος κομμουνιστικού κινήματος, τα διάφορα μουλού και το ΚΚΕ. Λένε ότι “η ταξική πάλη συνεχίζεται και στο σοσιαλισμό” και εννοούν “η κρατική/κομματική γραφειοκρατία εξοντώνει αυτούς που διαφωνούν με την πολιτική της”. Ενώ είναι Η ΙΔΙΑ Η ΚΡΑΤΙΚΗ/ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ως σύνολο ανθρώπων και μηχανισμών η οποία την ίδια στιγμή που είναι αναγκαία και αναπόφευκτη η ύπαρξή της ως τρόπος οργάνωσης της κοινωνίας για να αμυνθεί απέναντι στον καπιταλισμό, την ίδια ακριβώς στιγμή, ΑΝΤΙΚΕΙΤΑΙ στην μετάβαση προς τον κομμουνισμό.
Νομίζω αν κάτι είναι για τα μουσεία είναι η αλαζονεία και η ρηχή προσέγγιση που κάνει ο (καθόλου) ψύχραιμος διαλεκτικός.
Ασφαλώς δεν είναι καθόλου διαλεκτικό να αποτιμήσεις ένα παρελθόν επινοώντας το από την αρχή, γιατί απαξιώνεις να διαβάσεις όχι απλά τις πηγές, αλλά την πολιτική αποτίμηση κάποιου από τους πρωταγωνιστές, που τυχαίνει να είναι από τους πρωτεργάτες της Οκτωβριανής Επανάστασης.
Ούτε είναι διαλεκτικό να ισοπεδώνεις και παρουσιάζεις σαν καρικατούρες απόψεις και θέσεις με τις οποίες διαφωνείς, χρεώνοντας πχ σε όσους αναφέρονται στην πρωτοπορία ατάκες του τύπου “είμαστε στην πρωτοπορία της πολιτικής θεωρίας και της κοινωνίας, άρα τι ψάχνεις, διάβασε πέντε τσιτάτα και όλα οκ”.
Έμεινα εμβρόντητος από αυτό το επίπεδο. Αλλά και από το γεγονός ότι κάποιος με τόσο επιφανειακά σχήματα σκέψης, έχει και την έμπνευση να μας καλεί …να μην διαβάσουμε ένα βιβλίο. Λες και έχει κάτι να καταθέσει για το συγκεκριμένο γεγονός, την επανάσταση του 1905. Ας είμαστε πιο σεμνοί, ας αναγνωρίζουμε την ιστορική συμβολή -ο Τρότσκι ας μην ξεχνάμε ήταν μια ζωή επαναστάτης και υπήρξε αρχηγός του Κόκκινου Στρατού, δεν ήταν ακτιβιστής για 2-3 χρόνια- και κυρίως ας προτείνουμε τι να διαβάσει κανείς κι όχι τι… να ΜΗΝ διαβάσει.
Θα είμαστε άδικοι βέβαια, αν δε δούμε ότι η αυταρέσκεια, οι επιφανειακές απόψεις και η τάση για απαξίωση δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στην σημερινή αριστερά και τις κομμουνιστικές δυνάμεις. Κάθε άλλο μάλιστα. Οπότε και ο φίλος Ψύχραιμος είναι “εντός κλίματος”.
Χωρίς να έχω ιδεολογική αναφορά σε Τρότσκι και τροτσκισμό, πολύ περισσότερο στις ελληνικές οργανώσεις που επιχειρούν να τον εκφράσουν, θεωρώ ότι το έργο του Τρότσκι αξίζει να μελετηθεί. Είναι πολύ λοιπόν ενδιαφέρον ότι βγαίνει στα ελληνικά για πρώτη φορά αυτό το έργο που αφορά μια κρίσιμη περίοδο.
Νομίζω ότι θα συμφωνήσει κανείς με αυτά, αν πριν αρχίσει τα σχόλια, μπει στον κόπο να διαβάσει ΟΛΟ το άρθρο του μεταφραστή. Με ευκαιρία να τον συγχαρώ για την δουλειά που έκανε και την επιλογή του έργου, ελπίζοντας να δικαιωθώ από την ανάγνωση.
ΥΓ αν όντως εκτιμά τόσο το ΝΑΡ ο ψύχραιμος διαλεκτικός, θα του συνιστούσα να παραδειγματιστεί από αυτό. Και σεμνά διαπραγματεύεται αυτά τα θέματα και πιο υποψιασμένα.
Αδερφέ λές ανοησίες. Αμα δεν έχεις να απαντήσεις κάτι στον άλλον, τον καταγγέλεις για αλαζονεία! Ποια αλαζονεία εξέφρασα αδερφέ;
Α. Ισχύει ή δεν ισχύει το γεγονός ότι οι περισσότερες κομμουνιστικές πολιτικές δυνάμεις αντιλαμβάνονται οι ίδιες, ΜΟΥΣΕΙΑΚΑ και όχι ιστορικά το 1905; Που είναι η συμβολή τους στην αυτοοργάνωση της εργατικής τάξης και του λαού ΠΟΥ ΑΥΤΟ ΗΤΑΝ ΤΑ ΣΟΒΙΕΤ; Για απάντησε μου εσύ με παραδείγματα και άσε τις ανοησίες περί….αλαζονείας!
Β. Αν αυτά που λέω είναι …ρηχότητες αδερφέ ΓΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΕ ΕΣΥ ΓΙΑΤΙ το ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ως δομή μπόρεσε κάλλιστα να είναι από την μεριά εκείνων που έβαλαν φρένο στην μετεξέλιξη της ΕΣΣΔ προς τον κομμουνισμό, Ή ΑΚΟΜΑ ΧΕΙΡΟΤΕΡΑ να καθοδηγεί την Κίνα και το Βιετνάμ στον ολοκληρωτικό καπιταλισμό οτου 21ου αιώνα; Ή επίσης να εκσυγχρονίσει τον καπιταλισμό στην Ευρώπη (Ιταλικό, Ισπανικό ΚΚ);
Γ. Για το κράτος: Αν επίσης αυτά που λέω αδερφέ μου είναι ρηχότητες, τότε ΑΠΑΝΤΗΣΕ ΕΣΥ μέσω ΠΟΙΩΝ κοινωνικών/πολιτικών/οικονομικών/πολιτισμικών διαδικασιών αναδύθηκε η κρατική/κομματική γραφειοκρατία στην ΕΣΣΔ; Το σοβιετικό κράτος την πολέμησε ‘η την στήριξε; Ποια ήταν τα πολιτικά δικαιώματα των εργατικών τάξεων στις λεγόμενες “Λ.Δ.”; Και γιατί οι εκεί εργατικές τάξεις δεν υπερασπίστηκαν τονμ λεγόμενο υπαρκτό και μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις συντάχθηκαν με τις πολιτικές δυνάμεις που αναδύθηκαν απο την κατάρρευση του λεγόμενου υπαρκτού;
Και άλλα πολλά ερωτήματα.
“Ψύχραιμοι” διαφόρων βαθμίδων (αντι-)”διαλεκτικοί” και οι δύο, διαβάστε περισσότερο την Ιστορία, και σε αντιπαράθεση με την προπαγάνδα της αντίδρασης.
Για να μην πελαγοδρομείτε και τσακωνόσαστε “περί όνου σκιάς”.