Στάθης Στεφανής
Το κείμενο που ακολουθεί, αποτελεί περίληψη της ομιλίας του Στάθη Στεφανή κατά τη διάρκεια της Συνέλευσης της Επιτροπής Δυτικών συνοικιών και Δήμων της Αθήνας της Πρωτοβουλίας για ένα σύγχρονο Κομμουνιστικό Πρόγραμμα και Κόμμα, που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 12/3/2022 στο Περιστέρι. Στη συνέλευση παρουσιάστηκε η εισήγηση της Πανελλαδικής Γραμματείας της Πρωτοβουλίας και συζητήθηκε το πρόγραμμα δράσης.
Πρόγραμμα σημαίνει πράξη και πράξη σημαίνει θέτω κάτι σε αντίθεση με το ήδη υπάρχον, να αναλαμβάνεις αντίρροπη δράση και να το αλλάζεις.
Πράξη με αυτήν την έννοια, ή καλύτερα με την ιστορική έννοια, είναι μόνο αυτή που καταργεί την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων και όχι αυτή που την συντηρεί ή την αναπαράγει. Αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξουν ρήξεις πρωτίστως με το κεφάλαιο και με την εργοδοσία αλλά και με την υπάρχουσα αριστερά και το παρελθόν της.
Όλοι μας σήμερα εδώ με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο αρνούμαστε το υπάρχον αλλά ξέρουμε πως αυτό δεν είναι αρκετό, αυτό που μας οδήγησε στο να συμμετέχουμε σε αυτή την πρωτοβουλία είναι η κουβέντα τού τι πρέπει να τεθεί. Π.χ.: Μόνο η άρνηση της κοινοβουλευτικής λογικής, λόγω της θετικής της σχέσης με το κράτος όπου εντός του δεν μπορεί να υπάρξει το εργατικό περιεχόμενο, δεν έρχεται να θέσει κάτι διαφορετικό και οδηγεί στην διάλυση, την διάσπαση, το μηδενισμό και τελικά ισχυροποιεί την θέση τού “δεν γίνεται τίποτα”. Επίσης αρνείται και θετικά στοιχεία του κοινοβουλευτισμού όπως η δυνατότητά του να θέτει ζητήματα κεντρικά και συνολικά που αποτελεί και έναν από τους βασικούς λόγους που συνεχώς επανέρχεται στην κουβέντα.
Τι είναι λοιπόν αυτό που πρέπει να αντικαταστήσει την κοινοβουλευτική λογική με τέτοιον τρόπο έτσι ώστε να απελευθερώνει και να ολοκληρώνει την δυνατότητα του να θέτει τα ζητήματα συνολικά και κεντρικά; Είναι οι κεντρικοί συντονισμοί; Ναι αλλά ποιοι; Αυτοί που είναι κεντρικοί χωρίς να είναι συντονισμοί αλλά παραγοντομαζέματα κάποιας ελίτ; Ή μήπως αυτοί που δεν είναι κεντρικοί αλλά είναι συντονισμοί, δηλαδή βραχυπρόθεσμοι, ευκαιριακοί και εξωτερικοί;
Ποια είναι τελικά η σωστή ισορροπία στην σχέση συγκέντρωσης – αποκέντρωσης που θα διασφαλίζει τον οργανικό και συνεχή συντονισμό; Αυτό είναι ένα από τα πολλά ερωτήματα στα οποία καλούμαστε να απαντήσουμε σήμερα, σίγουρα όχι εν κενώ, και απάντηση σ’ αυτό δεν θα δοθεί από μια πρωτοβουλία “λέσχη βιβλίου” αλλά από την διαμόρφωση ενός χώρου κοινής πολιτικής ζωής και δράσης που η ανάπτυξή της θα οδηγεί στην συνεχή διεύρυνση της εμπειρίας. Αυτή η εμπειρία θα αποτελεί την κινητήριο δύναμη της θεωρητικής αναζήτησης αλλά και τον κριτή της. Πάνω της θα θεμελιώνεται ο συλλογικός νους όπου χάρη σ’ αυτήν θα είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε βαθύτερα τη θεωρία και να γίνει κτήμα του καθενός μας χωρίς να γίνουμε ακαδημαϊκοί αλλά και χωρίς να χάσουμε την επιστημονικότητά μας.
Το πρόβλημα με την “κοινοβουλευτική λογική” δεν είναι απλά κ μόνο η θετική της σχέση με το κράτος,αλλά ότι είναι ακριβώς αυτή,που δημιουργεί κ στηρίζει το συγκεκριμένο κράτος.Οι “πολίτες” καλούνται να εκλέξουν λίγα συγκεκριμένα άτομα,για να τις αναθέσουν εν λευκώ όλες τις αποφάσεις,που αφορούν στα συμφέροντα τους,στις ζωές τους,στον τόπο τους.Μόνο στην πολιτική συναντούνται τέτοιου είδους παραλογισμοί,όπως το να θεωρήται κανείς ικανός κ άξιος,να εκλέγη τον κηδεμόνα,που θα αποφασίζη για λογαριασμό του -και να τον πληρώνη γι’ αυτό!- ,αλλά να μη θεωρήται άξιος,να αποφασίζη ο ίδιος για τον εαυτό του.Με το συγκεκριμένο σύστημα η εξουσία περνά από τις μάζες σε μια μικρή μειοψηφία υποτιθέμενων αρίστων,που σβγατιζουν σταδιακά την ισχύ τους σε βάρος του συνόλου.Σε κάθε περίπτωση,δημοκρατία δεν είναι το κράτος “αρίστων”,όπως κ αν θεωρίσωμε κ ορίσωμε την αριστεία,αλλά το κράτος του “δήμου” δλδ όλων των πολιτών.Αυτή η αντίληψη έχει την αιτιολογία της,αλλά πάντα υπάρχει κ η άλλη παράταξη,των “ολίγων κ εκλεκτών” ,που έχει τα συμφέροντα κ τις σκοπιμότητές της κ τραβά κατά την κατεύθυνση Σωκράτη,Πλάτωνα, Αριστοτέλη,μέχρι Μεγαλέξαντρο,Ρώμη κοκ.
Κατά τα άλλα,ο κεντρικός σχεδιασμός είναι προϋπόθεση για την ύπαρξη οργανωμένης κοινωνίας,ανεξαρτήτως πολιτικού συστήματος – καθεστώτος,από αυτοκρατορία,απολυταρχία,μοναρχία,δικτατορία,μέχρι κοινοβουλευτισμό.Μόνο,που εφαρμόζεται με διαφορετικό τρόπο,αναλόγως.Δε βλέπω,γιατί να μη χωρή εκεί κ η δημοκρατία.Το δίλημμα είναι,συγ-κεντρωτικός ή δημο-κρατικός σχεδιασμός.
Η αντιδιαστολή “Συγκέντρωση-Αποκέντρωση” είναι ήδη παράδοση στην λογική του Καπιταλισμού. Γιατί ο Καπιταλισμός τα έχει και τα δύο και ακριβώς με τον τρόπο που τα υλοποιεί οξύνει τις αντιφάσεις του και καταστρέφει την κοινωνία και τον πλανήτη. Οταν ο λαός σαν Λαός βάζει το θέμα της κοινωνικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής ο Κεφαλαιοκράτης σηκώνει τη σημαία της “Αποκέντρωσης”, που τάχατες είναι …”δημοκρατία”! Οταν όμως ο λαός σαν άτομα διεκδικεί κάποια ψίχουλα από το κοινωνικό προϊόν βρίσκει απέναντί του το Μονοπώλιο, δηλαδή την “Συγκέντρωση”.
Το πραγματικό πρόβλημα δεν είναι κάποιο υποθετικό και χιμαιρικό “βέλτιστο” μείγμα “Συγκέντρωσης-Αποκέντρωσης”, που τάχατες εκφράζει συσχέτιση “Αυταρχισμού-Δημοκρατίας”.
Το πραγματικό πρόβλημα της κοινωνικής Οργάνωσης της Παραγωγής είναι αν θάναι και στους σκοπούς της Κοινωνική, ώστε να μην είναι αντιφατική και να μην πριονίζει τα πόδια της, όπως συμβαίνει τώρα με την καπιταλιστική οργάνωση της κοινωνικής παραγωγής.
Χρειάζεται λοιπόν, όχι απλά κεντρικός σχεδιασμός, αλλά επιστημονικός κοινωνικός κεντρικός σχεδιασμός, που να αξιοποιεί ολόπλευρα και με τον πιο ολιστικά μακροπρόθεσμο τρόπο τους διαθέσιμους πόρους, πρώτες ύλες και μηχανές, και πάνω από όλα τη διαθέσιμη εργατική δύναμη, σαν κινητήρια και ελέγχουσα δύναμη και όχι σαν άβουλο εργαλείο και “καταναλωτή”. Ούτε ανεργία “εφεδρικός βιομηχανικός στρατός”, ούτε και “ανειδίκευτος εργάτης”, κάτι σαν τον “κούλη” της κινεζικής αυτοκρατορίας η το “ανδράποδο” της δουλοκτησίας, που με άλλες μορφές επιβιώνουν μέχρι τις μέρες μας χάρη στον Καπιταλισμό.
Αυτά είναι βέβαια “αχαρτογράφητα νερά” και είναι απόλυτα λογικό να είναι έτσι – η εργατική τάξη πρέπει να λύσει αυτά τα ζητήματα αβοήθητη, η μάλλον σε πόλεμο με τον Καπιταλισμό. Κάτι πήγε να κάνει εδώ ο υπαρκτός, αλλά ας θυμηθούμε πόσο μηδενιστικά και εχθρικά αντιμετωπίστηκαν από δεξιούς και “αριστερούς” ο Σταχανοβισμός, η Κολεκτιβοποίηση και τα προχωρημένα “Σοβχόζ” (=”Συμβουλιακή Οικονομία” κατά λέξη). Σε αυτά τα χνάρια όμως η ανθρωπότητα θα επανέλθει, ελπίζουμε με τους λιγότερους πόνους.
Μάλιστα! Ορίστε η καπιταλιστική νοοτροπία και πρακτική, κρυμμένη πίσω από κούφιες φράσεις για κομμουνισμό και εργατολαικη εξουσία!
Σοβαρά ανωνυμε μουλου φίλε μου; Η αποκέντρωση είναι ….καπιταλισμός ενώ ο συγκεντρωτικός και μάλιστα και…επιστημονικός σχεδιασμός είναι εργατική εξουσία; Δηλαδή το να έχουν αποφασιστικό λόγο στον σχεδιασμό της παραγωγής και της οικονομίας μόνο η κυβέρνηση άντε και μια επιστημονική ομάδα ενώ η εργατική τάξη εκτελεστικό ρόλο, εσένα σου κάνει για εργατικη εξουσία έτσι; Εμ, με τέτοια μυαλά που έχεις εσύ και που είχε το ιστορικό κομμουνιστικό κίνημα, δεν είναι να απορεί κανένας που τελικά ενσωματώθηκε στον καπιταλισμό….
Όχι φίλε μουλού ΚΚΕ ή ότι άλλο μουλού: μόνο η ύπαρξη κεντρικού και επιστημονικού μάλιστα κεντρικού σχεδιασμού, αν και όποτε νικήσει μια επανάσταση, είναι η εγγύηση για την επιστροφή στον καπιταλισμό. Μόνο ο συνδυασμός συγκεντρωτικού και αποκεντρωτικου στην ληψη και εφαρμογή των αποφάσεων μπορεί να εγγυηθεί τόσο την έμπρακτη συμμετοχή του λαού κ της εργατικής τάξης στην διαμόρφωση της παραγωγής και της οικονομίας, όσο και την αποτελεσματικότητα. Ξύπνα από αυτό που νομίζεις ότι είναι κομμουνιστικό, αλλά που είναι καπιταλισμός με σφυροδρέπανο.
Δεν είναι ζήτημα αυτό,καθεαυτό,συγκέντρωσης – αποκέντρωσης.Τί νόημα έχει μια “αποκεντρωμένη διοίκηση”,όταν αποφασίζη για τα κοινά μια ολιγομελής ομάδα εκλεγμένων,που είναι εκεί,για να εξυπηρετή κολλητούς;.Ζητούμενο είναι,να έχη ο κάθε ένας πολίτης ισότιμα λόγο στα κοινά.Γιατί ο καθένας ξέρει το συμφέρον του καλύτερα από όποιον δηποτε άλλο κ πρέπει να μπορή,να το προασπίζη ισότιμα με όλους τους άλλους.Αλλά κ όλοι μαζί θέλουν το συλλογικό συμφέρον,γιατί ο άνθρωπος είναι ον κοινωνικό κ δεν επιβιώνει μόνος του.Έτσι εξασφαλίζεται η κοινωνική αρμονία,με την ισοκατανομή ισχύος ανάμεσα σε όλα τα μέλη.Και αυτό πάντα σε συνδιασμό με την κοινωνική δικαιοσύνη,μέσω της αυτοδιαχείρισης της παραγωγής από τους ίδιους τους παραγωγούς.Γιατί ο μαρξισμός εντόπισε τη σχέση οικονομίας κ εποικοδομήματος,που ήταν άγνωστη στην Αρχαία Αθηναϊκή δημοκρατία κ αγνοούν μέχρι κ σήμερα οι θαυμαστές της.
Ακριβώς ΑΥΤΟ το νόημα έχει ο οσυνδυασμός συγκέντρωσης και αποκέντρωσης Μαρκέλλα! Το να ΔΙΑΧΕΕΤΑΙ η εργατολαική εξουσία διαρκώς ΠΡΟΣ ΤΑ ΚΑΤΩ. Εκπαιδέυοντας την εργατική τάξη και τον λαό, ΣΤΟ ΝΑ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΟΛΟΕΝΑ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ στα χέρια τους. Ατομικά και συλλγφικά, εντός των εργατικών και λαικών θεσμών. Στους οποίους οφείλει να συμμετέχει ΚΑΘΕ πολιτική δύναμη του καιρού εκείνου, ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΑΞΙΩΝΕΙ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΕΛΕΓΧΟ πάνω σε αυτο0ύς τους θεσμούς το κράτος και οργανωτικό έλεγχο τα κόμματα.
Οχι όπως συνέβη στον λεγόμενο υπαρκτό σοσιαλισμό όπου το Κ.Κ. και το….εργατικό (τρομάρα του) κράτος είχαν οργανωτικό και πολιτικό έλεγχο και μάλιστα μονοκομματικό και….ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΑ κατοχυρωμένο πάνω στα συνδικάτα και τα εδαφικά σοβιέτ (όπου υπήρχαν), νεκρωνοντας την πολιτική συζήτηση και διαπάλη και τελικά ΑΠΟΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΩΝΤΑΣ (αυτοί που ορκίζονταν στην πολιτική έτσι;) την εργατική τάξη και τον λαό!