Μαρία Πολυχρονιάδου
Έχουν περάσει λίγες μέρες από την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου. Κι υπάρχει κάτι που δεν μου κολλάει καθόλου.
Πώς είναι δυνατόν μια χώρα που πλέον έχει ξεπλύνει μέσα από το λάιφστάιλ σαν κολυμβήθρα του Σιλωάμ το ναζισμό και κυλά πλέον στις φλέβες της ο φασισμός, να γιορτάζει επετείους για το ΟΧΙ;
Γιορτάζουμε ένα ΟΧΙ. Ένα ΟΧΙ που βγήκε από συμφέροντα. Ένα ΟΧΙ που εκστομίστηκε, αν εκστομίστηκε, από έναν δικτάτορα. Και δεν μπορώ ειλικρινά να ακούω ότι ένας δικτάτορας αγαπούσε τόσο πολύ τη χώρα της οποίας έκαιγε τα βιβλία κι έστελνε σε εξορία τους αντιφρονούντες. Τόσο μεγάλη εθνική συνείδηση ή μήπως δεν ήθελε να περάσει σε άλλα χέρια το τυράκι του;
Κι υπάρχει κάτι επίσης που μου κλωτσάει. Στον τρόπο εορτασμού. Πώς είναι δυνατόν να γιορτάζουμε την επέτειο του ΟΧΙ με στρατιωτικές παρελάσεις και με εθνικιστικά παραληρήματα τη στιγμή που ο εθνικισμός ήταν ένα από τα βασικά αίτια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.
Πώς μπορείς να γιορτάζεις το ΟΧΙ με ρατσισμό για το ποιος θα σηκώσει την σημαία, με σεξισμό για το πώς ντυθήκαν οι μαθήτριες, με στεφάνια που καταθέτουν φασίστες και λιποτάκτες, με χωρία και ποιήματα τύπου «Πας μη Έλλην βάρβαρος». Με παρελάσεις στις οποίες πρέπει να γυρίσεις το κεφάλι και να σηκώσεις το χέρι σε επίσημους που φέρνουν τον τόπο κάθε μέρα στα όριά του.
Κι όλα αυτά μου κλωτσάνε για έναν απλό λόγο. Γιατί δυστυχώς είμαι ακόμα ρομαντική. Κι αυτό το ΟΧΙ το έχω ερμηνεύσει ως την άρνηση στην επέλαση του φασισμού, ως άρνηση στην στέρηση κάθε ανθρωπίνου δικαιώματος.
Και κάτι μου λέει ότι δεν είμαι εγώ η λάθος. Γιατί αυτή η άρνηση ήταν που ώθησε τόσους και τόσους να παλέψουν για την Ελευθερία. Και αυτό που τους ώθησε να μην καταδεχτούν να γίνουν προτεκτοράτο της Αγγλίας και των συμμάχων, των δήθεν σωτήρων.
Ας μπει ένα τέλος στον ευτελισμό του ΟΧΙ. Κι ας μάθουμε επιτέλους να μην γιορτάζουμε το ΟΧΙ του Μεταξά στον ομοϊδεάτη του Μουσολίνι. Ας μάθουμε να τιμάμε τους πραγματικούς αγωνιστές, τις αληθινές μάχες και τα ειλικρινή ΟΧΙ.
Κι αυτό δε θα γίνει ούτε με παρελάσεις, ούτε με στεφάνια, ούτε με ποιήματα. Θα γίνει αν αποφασίσουμε κι εμείς να μοιάζουμε έστω και λίγο σ’ αυτούς που δεν το είπανε αλλά το έκαναν πράξη το ΟΧΙ.
Ο αγώνας του ’40, καλώς ή κακώς, ήταν και πατριωτικός, έως εθνικιστικός. Από τη στιγμή που θεωρήθηκε σαν πόλεμος μεταξύ κρατών, αυτό ήταν αναπόφευκτο… Επιπλέον, το “ΟΧΙ”, δίκαια ή άδικα, πιστώθηκε στο Μεταξά. Το γεγονός, ότι ο Μεταξάς, ήταν δικτάτορας “παραβλέπεται”, αφού με το “ΟΧΙ”, ηττήθηκε ένας άλλος δικτάτορας, ο Μουσολίνι. Ανάλογα πράγματα συμβαίνουν και με την Επανάσταση του 1821, η οποία ναι μεν έγινε ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά, για κάποιοιυς, έγινε (και) ενάντια στους “απολίτιστους” Τούρκους. Φυσικά μην ξεχνάμε και τον αντιδικτατορικό αγώνα ’67-’74 με κορύφωση την εξέγερση του Πολυτεχνείου το ’73, που ναι μεν έγιναν κι αυτή ενάντια σε μια Δεξιά, φασιστική, καπιταλιστική και αμερικανοκίνητη Χούντα, για κάποιους όμως και πάλι, η Χούντα, χρεώθηκε την “απώλεια” (τα εισαγωγικά δικά μου) της μισής σχεδόν Κύπρου, ή/και το γεγονός ότι επί των ημερών της, η χώρα απομονώθηκε διεθνώς, επιβραδύνθηκαν οι διαδικασίες ένταξής της στην τότε ΕΟΚ, κλπ., τη λάσπη που δέχτηκε ένα άλλο “ΟΧΙ”, αυτό του ’15, τις πολλές οπτικές που έχει η αυτονόμηση της Καταλονίας(επίκαιρο θέμα αν μη τι άλλο), και πλείστα όσα άλλα παραδείγματα… Εν ολίγοις, κάθε ποτήρι μπορεί να ιδωθεί/θεωρηθεί, είτε ως μισοάδειο, είτε ως μισογεμάτο. Στο χέρι λοιπόν της κάθε πλευράς, (στην προκείμενη περίπτωση της κινηματικής), να αναδείξει τη/τις διάσταση/εις που επιθυμεί.
Τα μπερδεύεις κάπως και οι ιστορικές αναλογίες που επικαλείσαι είναι τραβηγμένες από τα μαλλιά. Δεν έχουν όλα τα γεγονότα εξίσου θετικό και αρνητικό φορτίο, δεν είναι όλα και προοδευτικά και αντιδραστικά ώστε να μένει στον καθένα τι θα αναδείξει με βάση τις επιλογές του. Πχ για να μιλήσουμε με ένα δυνατό παράδειγμα, το Ολοκαύτωμα των Εβραίων είναι μόνο αντιδραστικό, δείγμα μιας αδιανόητης βαρβαρότητας και έγκλημα του ναζισμού-φασισμού. Ο φασισμός είτε το υπερασπίζεται είτε το σχετικοποιεί χωρίς να αρνείται ποτέ την ιδεολογική αφετηρία του εγκλήματος, το μίσος για τους Εβραίους.
Δεν ήταν εθνικιστικός ο πόλεμος του ’40 και κατ’ επέκταση η Εθνική Αντίσταση, ο ΕΑΜικός αγώνας. Το αποδεικνύει και η συμπόρευση με το ΕΑΜ των Γερμανών και Ιταλών αντιφασιστών που βρέθηκαν στις δυνάμεις κατοχής. Ούτε κατά διάνοια δεν συντάχθηκαν με όσους στο όνομα του διεθνισμού θεωρούσαν το ΕΑΜ εθνικιστικό και απείχαν από τον αντιφασιστικό αγώνα του.
Ολα στο μίξερ, για να κουκουλώσουμε τον “κινηματικό” καιροσκοπισμό μας;