Κοινωνικό σύνολο, κοινωνική ευθύνη και άτομο

Η επιδημία έφερε στην επιφάνεια το πανάρχαιο και άλυτο εν πολλοίς πρόβλημα της σχέσης ατόμου και κοινωνίας. Όλες οι πολιτικές φιλοσοφίες χρωματιστήκαν από την απάντηση που έδιναν και που δίνουν σε αυτό το κορυφαίο ζήτημα.

Οι περισσότερες από αυτές, όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, πάντα προσέγγιζαν αυτό το θέμα έχοντας ως δίπολο το άτομο γενικά και αόριστα από τη μια και την κοινωνία γενικά και αόριστα από την άλλη. Αυτό που δεν έκαναν όμως, ήταν αυτό που έπρεπε να κάνουν: Να δουν την σχέση αυτή διαμεσολαβημενη και νοηματοδοτουμενη από την ταξικοτητα της κάθε κοινωνίας.

Διοτι δεν υπήρξε ποτέ ένα αφηρημένο άτομο απέναντι ή εντός σε μια επίσης αφηρημένη κοινωνία. Αρέσει δεν αρέσει, το άτομο νοηματοδοτουνταν ως έννοια και πραγματικότητα από την ταξική του θέση. Φτωχός ή πλούσιος; Διοικητής ή διοικουμενος; Ελίτ ή πλεμπα; Το ίδιο και η εκάστοτε κοινωνία, η οποία χαρακτηρίζονταν πάντα από μια ταξική διαίρεση εντός της. Έτσι συνέβαινε πάντα, αυτό συνέβη και στις χώρες του ονομαζόμενου υπαρκτού σοσιαλισμού, αυτό συμβαίνει κ σήμερα παγκόσμια.

Ατομικές και κοινωνικές συμπεριφορές, συλλογικότητα και ατομικότητα, ατομική και κοινωνική ευθύνη, όλα, διαμεσολαβούνται από την ταξικοτητα. Έτσι συμβαίνει και σήμερα με την επιδημία: Όσοι θέλουν να περιγράψουν και να δουν στην καθημερινή ζωή τι σημαίνει ατομικότητα και τι σημαίνει κοινωνία, τι είναι ο ατομισμός και τι η συλλογικότητα, τι συνιστά φυσικό πρόσωπο και τι συνιστά κοινωνική καταπίεση, χρειάζεται όλα αυτά να τα δουν υπό την ταξική διαίρεση της κοινωνίας μας.

Για παράδειγμα: Η κοινωνική αποστασιοποίηση μπορεί να σημαίνει ευθύνη για τον διπλανό, μπορεί όμως κάλλιστα την ίδια στιγμή να σημαίνει και φυγή στην ατομική επιλογή του “να σώσω την κωλαρα μου”. Επίσης, η επίκληση της κοινωνικής ευθύνης από κράτος κ κεφάλαιο κ η αποδοχή της από τον κόσμο, μπορεί κάλλιστα να οδηγήσει σε εμπέδωση του καπιταλιστικού ολοκληρωτισμου. Παρομοίως, η άρνηση του εμβολιασμού μπορεί να σημαίνει εξίσου το “να σώσω την κωλαρα μου εφόσον πιστεύω ότι τα εμβόλια σκοτώνουν”, μπορεί όμως άλλοι να την νοηματοδοτούν με την καχυποψία απέναντι σε κεφάλαιο και κράτος.

Έχουμε μπει για τα καλά σε μια εποχή όπου όλες οι έννοιες που ρευστοποιήθηκαν τις προηγούμενες δεκαετίες, αναζητούν πια, τον επαναπροσδιορισμό τους. Η την πλήρη διάλυση.

Αν θέλουμε να συμβάλλουμε σε έναν χειραφετητικο ταξικά και κοινωνικά επαναπροσδιορισμό, πρέπει να ξεφύγουμε από τα απλοϊκά δίπολα που κληρονομήσαμε. Διότι ούτε κάθε συμμόρφωση με κρατικούς κανόνες στο όνομα της “προστασίας της υγείας” πχ συνιστά κοινωνική ευθύνη, ούτε κάθε επίκληση του ατομικού δικαιώματος συνιστά εξέγερση.

Η ιστορία βρίθει από ολοκληρωτισμούς και γενοκτονίες που επιβλήθηκαν στο όνομα του κοινωνικού συνόλου (ορισμένο είτε σαν φυλή, είτε σαν έθνος πχ), βρίθει και από γενοκτονίες που επιβλήθηκαν στο όνομα του ατόμου (πχ γενοκτονία Ινδιάνων στις ΗΠΑ).