.
.

Παντιέρα, ιστότοπος αντικαπιταλιστικής ενημέρωσης

.


Το κόμμα νέου τύπου στη χωματερή…


sideroτου Βασίλη Λιόση

Πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας ένα κείμενο του Πάνου Δαμέλου υπό τον τίτλο «Ας μη νεκρανασταίνουμε το κόμμα νέου τύπου». Στο εν λόγω κείμενο ασκείται κριτική σε όσους επιμένουν στην αναγκαιότητα συγκρότησης κόμματος νέου τύπου, ίσως και συγκρότησης κόμματος. Η άποψη του συγγραφέα ουδόλως είναι νέα. Το κόμμα νέου τύπου έχει δεχθεί τα πυρά αστών και μικροαστών δημοσιολόγων και θεωρητικών για εδώ και δεκάδες χρόνια, οπότε καμία πρωτοτυπία.

Ποιες είναι οι βασικές αιτιάσεις που διατυπώνονται στο άρθρο; α) Είναι μάταιο να προσπαθούμε να ανασυστήσουμε το κόμμα νέου τύπου στις σύγχρονες συνθήκες, β) ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός είναι εξ’ ορισμού αποτυχημένος, γ) τα προηγούμενα τεκμαίρονται από τις ιστορικές αποτυχίες της αριστεράς.

Ας ξεκινήσουμε από την αλφαβήτα. Τα κόμματα είναι κοινωνικά προϊόντα της ταξικής πάλης κι εκπροσωπούν ταξικά συμφέροντα, άλλοτε με συνέπεια, άλλοτε στρεβλά. Η δομή τους αντανακλά αυτά τα συμφέροντα και πάντα τίθεται επί τάπητος το θέμα με ποιο τρόπο θα είναι περισσότερο αποτελεσματικά στους κοινωνικούς αγώνες. Τα κομμουνιστικά κόμματα υιοθέτησαν ως βασική αρχή λειτουργίας τους το δημοκρατικό συγκεντρωτισμό (δσ), μία έννοια που όχι μόνο φαίνεται αλλά είναι και αντιφατική. Αλλά η αντίφαση είναι διαλεκτική. Ο συγκεντρωτισμός εξασφαλίζει την ταχεία λήψη αποφάσεων και την ευελιξία. Επιπλέον, αντανακλά την πειθαρχία της εργατικής τάξης, της πλέον πειθαρχημένης κοινωνικής ομάδας λόγω της θέσης της στην παραγωγή. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες, για παράδειγμα, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν από την ίδια πειθαρχία, αφού δεν είναι συγκεντρωμένοι και ο καθένας εργάζεται για ιδίον όφελος ή ακόμη γιατί εκμεταλλεύονται την εργατική δύναμη των εργαζομένων της επιχείρησής τους. Ο δημοκρατισμός από την άλλη, εξασφαλίζει την πλατιά συζήτηση, τη συνδιαμόρφωση των αποφάσεων, την πρόθεση για μέγιστη ενεργοποίηση της βάσης. Εδώ , ανακύπτουν δύο ερωτήματα, απολύτως κρίσιμα:

α) το πρώτο σκέλος του δσ μπορεί να πνίξει το δεύτερο; και
β) συνέβη αυτό ιστορικά; Η απάντηση είναι ένα διπλό ναι. Δε χρειάζεται να αναλωθούμε σε μία πλειάδα ιστορικών παραδειγμάτων για να αποδείξουμε το αυτονόητο, επομένως δεν είναι αυτό το σημείο της διαφωνίας μας.

Όμως, όσο μπορούμε να απαντήσουμε καταφατικά σε αυτά τα ερωτήματα, άλλο τόσο μπορούμε να απαντήσουμε καταφατικά και σε δυο ακόμη:

α) Υπήρχαν περιπτώσεις που ο δσ λειτούργησε σε υγιή βάση ή σε κάθε περίπτωση με αυτό το πλαίσιο λειτουργίας σημειώθηκαν επιτυχίες από τα επαναστατικά κόμματα; Η επιτυχής κατάληξη της ρώσικης επανάστασης δεν έγινε με ένα κόμμα μπάχαλο, εκτός αν συμφωνούμε με το δικαίωμα των Ζηνόβιεφ και Κάμενεφ να δημοσιοποιήσουν την απόφαση των Μπολσεβίκων για το αν και πότε σχεδίαζαν την κοινωνική ανατροπή. Η μεγαλειώδης πορεία του ΚΚΕ και του ΕΑΜ την περίοδο της κατοχής, δεν έγινε αντίστοιχα με φιλελεύθερο πλαίσιο λειτουργίας.

β) Ποια ήταν η πορεία των κομμάτων που αμφισβήτησαν το μοντέλο του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού; Ο ευρωκομμουνισμός και η Νέα Αριστερά, έχουν να μας πουν πολλά επ’ αυτού. Στην πραγματικότητα δεν έχουν να μας δώσουν καμία θετική ιστορική εμπειρία.

Ωστόσο, όπως η πραγματικότητα είναι αντιφατική και βρίσκεται σε μία διαρκή εξέλιξη, έτσι και ο δσ είναι μία έννοια που μετασχηματίζεται, ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες. Διαφορετικά λειτουργεί σε συνθήκες νομιμότητας κι αλλιώς σε παρανομίας. Διαφορετικά σε συνθήκες που η εξουσία ανήκει στον αντίπαλο και αλλιώς όταν την εξουσία την έχει κερδίσει η εργατική τάξη. Όποιος δει το δσ ως μία στατική και αμετάβλητη έννοια, τότε πολύ απλά δεν έχει καταλάβει την ουσία του.

Ο δσ δεν είναι εγκεφαλικό κατασκεύασμα, αλλά ιστορική αναγκαιότητα. Στην κοινωνική ανατροπή δε φτάνεις χαλαρά, αλλά μέσα από ένα συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο: από τη μία με ιδεολογικές ζυμώσεις και θεωρητικές αναζητήσεις, με ανοικτές κουβέντες ίσως και συγκρούσεις, αλλά από την άλλη και με έλεγχο, συντροφική κριτική, ειλικρινή αυτοκριτική, σχεδιασμό και πλάνο. Αλλιώς στην καλύτερη περίπτωση μετατρέπεσαι σε φαφλατά της επανάστασης και στη χειρότερη αποτελείς τροχοπέδη για αυτήν.

Όσον αφορά στο αληθοφανές επιχείρημα με βάση το οποίο «οι υποστηρικτές του δσ ούτε και οι ίδιοι δεν τον αντέχουν αφού και αυτοί αποχώρησαν από τα κόμματά τους που τον εφάρμοζαν», είναι μόνο τέτοιο, δηλαδή αληθοφανές. Αυτό το επιχείρημα παίρνει ως δεδομένο ότι ο δσ ταυτίζεται με τη στρέβλωσή του. Γιατί στρέβλωση είναι η δημιουργία φραξιών, η εκτόπιση στελεχών που διαφωνούν, ο χαρακτηρισμός των όσων εκφράζουν τη διαφωνία τους ως αγράμματοι, οι κοοπτάτσιες προκειμένου να αλλάξουν οι συσχετισμοί στα όργανα, η αυθαίρετη αλλαγή και παραβίαση κομματικών αποφάσεων, η λήψη αποφάσεων δίχως σοβαρή θεωρητική συζήτηση και στήριξη.

Μήπως, όμως, η κατοχυρωμένη ύπαρξη φραξιών με την εσωτερική τους δομή και λειτουργία εντός ενός κομματικού φορέα και η δημοσιοποίηση ανά πάσα στιγμή των διαφωνιών, είναι αυτά τα στοιχεία που δεν πνίγουν την ατομικότητα και προωθούν τη συζήτηση και τη δημοκρατική λειτουργία; Θεωρούμε πως όχι. Η απαίτηση για τη δημοσιοποίηση των διαφωνιών εκτός εκτάκτων περιπτώσεων (προσυνεδριακός διάλογος) προτάσσουν το εγώ έναντι του συλλογικού. Πολλές φορές αυτό το εγώ μετατρέπεται σε υπερεγώ και τότε επέρχεται μια εποχή διάλυσης. Το άτομο αναδεικνύεται και ολοκληρώνεται μέσα από τις συλλογικές διαδικασίες στις οποίες δεν πρέπει να έχουν θέση ατομικές επιδιώξεις, μικροαστικοί εγωισμοί και προσωπικές διαδρομές.

Όμως, υπάρχει και άλλο ένα ερώτημα: πώς μπορεί να εμπλουτιστεί σήμερα η έννοια του δσ;
Πρώτα από όλα πρέπει να ανατρέξουμε στις επιταγές της κομμούνας: αιρετότητα, ανακλητότητα, εναλλαγή, μη οικονομικά προνόμια για τα στελέχη, είναι βασικές «συνταγές».

Δεύτερο, απαιτείται ενδελεχής μελέτη του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος προκειμένου να μην καταλήγουμε σε εύκολους αφορισμούς και δογματικά σχήματα.

Τρίτο, στις σημερινές συνθήκες θα πρέπει να θέσουμε επί τάπητος ορισμένα ερωτήματα, δύσκολα κατά τη γνώμη μας αλλά και απαραίτητα. Για παράδειγμα: θα πρέπει τα καθοδηγητικά όργανα να προτείνονται από πάνω ή από κάτω; Πώς θα λαμβάνονται με ουσιαστικό τρόπο υπόψη οι διαφωνίες; Οι αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται με οριακές ή διευρυμένες πλειοψηφίες; Πότε θα υπάρχει ανάγκη να δυναμώσει ο ένας ή ο άλλος πόλος του δσ; Ποιες θα είναι εν τέλει οι ασφαλιστικές δικλείδες προκειμένου να ελαχιστοποιούνται και να τείνουν να εξαλειφθούν τα γραφειοκρατικά φαινόμενα;

Το επαναστατικό κόμμα δεν αποτέλεσε και ούτε και μπορεί να είναι μια ιδανική κοινωνία αγγέλων. Ο καθένας μας κουβαλά άλλες εμπειρίες, όχι απόλυτα ταυτόσημους ηθικούς κώδικες όπως και θεωρητικές προσεγγίσεις. Η πρόσληψη της πραγματικότητας και τα αποτελέσματα που απορρέουν από αυτήν δεν είναι ίδια για όλους τους ανθρώπους. Τα προβλήματα που υπήρχαν στα κόμματα νέου τύπου είναι αδύνατο να μην αναπαραχθούν. Αυτό είναι δεδομένο. Το ζήτημα είναι αν τα βλέπουμε και αν διαθέτουμε το κατάλληλο πλαίσιο λειτουργίας για να τα αντιμετωπίζουμε. Αυτός πρέπει να είναι ο σύγχρονος προβληματισμός μας και όχι να πετάξουμε τα παιδί μαζί με τα νερά…

Πηγή: kordatos.org

image_pdfΛήψη - Εκτύπωση δημοσίευσης


Κριτικές - Συζήτηση

Βαθμολογία Αναγνωστών: 96.67% ( 3
Συμμετοχές )



3 σχόλια στο “Το κόμμα νέου τύπου στη χωματερή…

  1. αλήθειας

    σύντροφε βασίλη μερικές παρατηρήσεις:

    α. Οι Καμενεφ και Ζηνόβιεφ επι λειτουργίας του δ.σ. βγήκαν ανοιχτά και αποκάλυψαν τα σχέδια της επανάστασης. Και με βάση τον δημοκρατικό συθγκεντρωτισμό καθαιρέθηκαν απο την ΚΕ (όχι απο μέλη του κόμματος) και ΕΠΑΝΗΛΘΑΝ ΈΝΑ μήνα μετά στην ΚΕ!!

    Δλδ εδώ παρατηρούμε μια εντελώς διαφορετική εφαρμογή του δ.σ. μέχρι το ’26-’27 όπου η δημόσια διαφωνία είναι ΑΝΕΚΤΗ και ενδεχομένως και επιθυμητη! Μετά το ’26 οπου βαθμιαία την εξουσία την παίρνει η κομματική/κρατική γραφειοκρατία σε βάρος του λαού και της εργατικής τάξης, ΟΛΑ γραφειοκρατικοποιούνται και προσαρμόζονται στις ανάγκες και τα συμφέροντα αυτής της κομματικής/κρατικής γραφειοκρατίας. Συνεπώς και ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός. Με αποτέλεσμα, ο δ.σ. να γυρίσει ΣΕ ΒΑΡΟΣ των αντιγραφειοκρατών κομμουνιστών πρώτα απ΄όλα.

    β. Η γραφειοκρατική ερμηνεία του δ.σ. όσον αφορά την συγκρότηση ενός ΚΚ και την υποταγή της κομματικης του βάσης στην ηγεσία εν λευκώ, ΕΓΙΝΕ ΔΟΜΙΚΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΟΛΩΝ των ΚΚ παγκόσμια! Και οδήγησε σε εγκληματικες αποφάσεις/λάθη που στοιχησαν τη ζωή σε εκατομμύρια κομμουνιστές, και συνέβαλε στο να χαθούν αρκετές νικηφόρες επαναστάσεις (πχ η ελληνική).

    Συνεπώς, η εμπειρία αυτή μας λέει ότι μια αρχή λειτουργίας εάν ΔΕΝ συμβάλλει με σαφή τρόπο στην κατοχύρωση της λήψης αποφάσεων όσο γίνεται απο την βάση, ή εν πάσει περιπτώσει αν δεν γίνεται αυτό στο έμπρακτο δικαίωμα ελέγχου και καθαίρεσης μιας ηγεσίας απο την βάση, τότε, αυτή η αρχή λειτουργίας ΕΧΕΙ ΔΟΜΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ! Εχει προβλημα όσον αφορα τα λαϊκά συμφέροντα!

    γ. Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ μαζί με την ουσιαστική δημοκρατία είναι τα 2 ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ για ένα επαναστατικό κόμμα, για την εργατική τάξη και το λαό. Ο δ.σ. υπήρξε ιστορικά στον καιρό του ένας νέος -τότε- τρόπος λειτουργίας, προκειμένου να εξασφαλιστούν τόσο η αναγκαία αποτελεσματικότητα στην πολιτική, όσο και η δημοκρατία. Διότι μην ξεχνάμε ότι ο δημοκρατικός συγκεντρωτισμός, είχε ως αντιπαλο τότε, έναν τρόπο λειτοργίας των μαρξιστικών κομμάτων, ο οποίος ΔΕΝ διαχώρισε το μέλος ενός κόμματος, από ένα απλό φίλο, ή οπαδό! Δηλαδή, τα μαρξιστικά κόμματα τότε, λειτουργούσαν εν πολλοίς με τον εξής τρόπο λειτουργίας: “Όποιος αποδέχεται το πρόγραμμα μου ως κόμμα και το προπαγανδίζει στους εργάτες, δίνει και κάποια συνδρομή αυτός είναι και μέλος μου”.

    Ετσι όμως α. ΔΕΝ ελέγχονταν ουσιαστικά καμμία ηγεσία για τις πολιτικές της επιλογές (μιας και οι οργανώσεις των κομμάτων ήταν πολυ χαλαρές), β. δεν μπορούσε να υπάρξει πιο συγκροτημένη και μακροπρόθεσμη δουλειά διότι δεν υπήρχε το στοιχείο της στράτευσης, του ελέγχου, του απολογισμού! Σε αυτά ήρθε ΤΟΤΕ να απαντήσει ο δ.σ.

    Σήμερα όμως, ΔΕΝ έχουμε να παρατηρήσουμε κυρίως αυτά τα φαινόμενα! Εχουμε να συμπεράνουμε δια της εμπειρίας, τις καταστροφικές πλευρές εφαρμογής του δ.σ. στη ζωή! Είτε σε συνδυασμό με την κυβερνητική/κρατική εξουσία ενός ΚΚ (χώρες του ανατολικού μπλοκ), είτε απλά τα ανώμαλα εσωκομματικά καθεστώτα εντός ΚΚ (χαφιεδολογία, λάσπη μόνο και μόνο για να αντιμετωπιστει μια αντίθετη άποψη, καταστροφικές αποφάσεις ηγεσιών στις οποίες ενώ διαφωνούσαν τα μέλη τελικά υπάκουσαν και …εκτελέστηκαν κλπ).

    Reply
  2. αλήθειας

    Νομίζω πως είναι ανάγκη να ειπωθεί κάτι που μπήκε και ως σχόλιο, στο άρθρο του σ. Δαμέλου:

    ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ απο τον τρόπο λειτουργίας ενός επαναστατικού κόμματος (δ.σ. ή όχι), αυτό που ΣΙΓΟΥΡΑ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε έιναι ότι τα επαναστατικά κόμματα πρέπει να ΥΠΑΚΟΥΟΥΝ στις αποφάσεις των λαϊκών και εργατικών θεσμών εξουσίας! ΚΑι αυτή η διαδικασία χρειάζεται να ξεκινήσει απο σήμερα, τόσο μέσα στα σωματεία όσο και στις συλλογικότητες των γειτονιών: Μιλάμε για θεσμούς με ένα πλαίσιο συγκρότησης που χωρά μέσα την εργατική τάξη (έλληνες και μετανάστες) και τον υπόλοιπο λαό, με ελευθερία λόγου και έκφρασης σε όλα τα επίπεδα.

    Reply
  3. Μιχάλης

    Eίναι σημείο των καιρών το ότι έχουν δημοσιευτεί αυτές τις μέρες αρκετά άρθρα σε διάφορα σάιτ για το ζήτημα της οργάνωσης του επαναστατικού κόμματος. Το “τι να κάνουμε” είναι επίκαιρο -ήδη από χτές- και ενδιαφέρει άμεσα την εργατική τάξη Στο προηγούμενο διάστημα (2010-2015) δοκιμάστηκαν διάφορες μορφές οργάνωσης με μεγάλες προσδοκίες από το αυθόρμητο, από την αυτο-οργάνωση, την αμεσοδημοκρατίας, από την κατάληψη εξ εφόδου του “άντρου” της αστικής δημοκρατίας αλλά και την “εκ των έσω” κατάληψη του αστικού κράτους με εκλογές. Δυστυχώς τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα όσο έδειχναν, ο πόλεμος είναι πλέον πόλεμος θέσεων και η αριστερά χρωστάει στο λαό εξηγήσεις και λύσεις . Μπορεί να ξεκαθάρισαν τα πράγματα στο χώρο αλλά υπάρχει ένα ΚΚΕ με οργάνωση αλλά χωρίς πολιτική πρόταση και μία ΑΝΤΑΡΣΥΑ με πολιτική πρόταση αλλά χωρίς (αξιόμαχη) οργάνωση. Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ στη συνδιάσκεψή της-που βέβαια δεν πρέπει να αργήσει περισσότερο- πρέπει να απαντήσει ποιά πολιτικά και οργανωτικά μέτρα πρέπει οπωσδήποτε να πάρει για να ανταποκριθεί στα καθήκοντά της.

    Reply

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.