Νίκος Στραβελάκης
Η δημοσίευση των θέσεων του ΚΚΕ για το 20ο συνέδριο αποτέλεσαν αφορμή για την αναζήτηση των θεωρητικών αναφορών του κόμματος σχετικά με την καπιταλιστική κρίση. Συγκεκριμένα, στο κείμενο των θέσεων εντύπωση μου προκάλεσε το ακόλουθο απόσπασμα για την Ελληνική και παγκόσμια κρίση (σελ. 6):
«Η παγκόσμια καπιταλιστική οικονομία διατρέχεται από την εξής αντίφαση: Από τη μια η τάση για επέκταση του κεφαλαίου (τόσο με τη μορφή Άμεσων Ξένων Επενδύσεων όσο και με την κίνηση του χρηματικού κεφαλαίου) ενισχύει το διεθνή συγχρονισμό της περιοδικής εκδήλωσης της κρίσης υπερ-συσσώρευσης κεφαλαίου, ενώ από την άλλη τα διαφορετικά ανταγωνιστικά συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών κέντρων και των επιμέρους αστικών κρατών εμποδίζουν την από κοινού διαχείριση της απαξίωσης κεφαλαίου»
Το κείμενο είναι ιδιαιτέρως προβληματικό από μαρξιστική σκοπιά. Θεωρεί ότι η καπιταλιστική κρίση δεν έχει να κάνει με την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους. Στο Μάρξ δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν άμεσες επενδύσεις, όπως ισχυρίζεται το απόσπασμα, την ίδια ώρα που οι αποδόσεις (το ποσοστό κέρδους) του κεφαλαίου έχουν πέσει κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο. Αυτή είναι άλλωστε η πραγματικότητα όλων των καπιταλιστικών κρίσεων οι επενδύσεις εξαφανίζονται απουσία προσδοκιών απόδοσης. Αντίστοιχα και η κίνηση του χρηματικού κεφαλαίου δεν είναι ανεξάρτητη από την καπιταλιστική κερδοφορία αντίθετα με τα όσα πρεσβεύει το απόσπασμα των «Θέσεων».
Αν το ποσοστό κέρδους δεν είναι η αιτία, που οφείλεται λοιπόν η κρίση σύμφωνα με το απόσπασμα; Μα στην «υπερ-συσσώρευση κεφαλαίου» δηλαδή στην επέκταση της μεγέθυνσης πέρα από τις εισοδηματικές δυνατότητες της κοινωνίας και σε κάποια συνακόλουθη πτώση των τιμών, στο πλαίσιο του άναρχου χαρακτήρα της παραγωγής στον καπιταλισμό. Βέβαια αυτό δεν είναι θεωρία κρίσης αλλά θεωρία πιθανότητας εμφάνισης κρίσης. Επιπλέον, αυτή η θεώρηση δεν έχει σχέση με τις διακυμάνσεις που ο Μάρξ χαρακτήριζε κρίσεις. Ο Μάρξ όταν μιλούσε για καπιταλιστική κρίση αναφερόταν σε μεγάλες διακυμάνσεις στη συσσώρευση κεφαλαίου όπως οι κρίσεις του 19ου αιώνα όταν ο μαζί με τον Έγκελς βγήκαν για πρώτη φορά στο δρόμο για να ανατρέψουν το καπιταλισμό. Τέτοιες κρίσεις είχαμε και τον 20ο αιώνα την κρίση του 29 και την κρίση του 70, ενώ από το 2008 ζούμε τη πρώτη μεγάλη κρίση το νέο αιώνα. Αντίθετα, αυτό που περιγράφει το απόσπασμα των θέσεων του ΚΚΕ ως κρίση είναι αυτό που ονομάζουμε δεκαετή κύκλο και έχει να κάνει με τη σχέση του ύψους του κεφαλαίου και της αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού, μια δευτερεύουσα διακύμανση στη δυναμική του συστήματος.
Η κατηγοριοποίηση της τρέχουσας καπιταλιστικής κρίσης ως «δεκαετή κύκλο» έχει σημαντικά αναλυτικά προβλήματα. Το πρώτο ότι κρίσεις αυτής της μορφής δεν είναι κατ’ ανάγκη παγκόσμιες όπως η τρέχουσα μεγάλη ύφεση. Αυτό επιχειρείται να απαντηθεί στο απόσπασμα των θέσεων με την αναφορά στο «διεθνή συγχρονισμό» των άμεσων ξένων επενδύσεων. Είναι ένας αντιφατικός ισχυρισμός, διότι από τη μια η αναρχία της παραγωγής παρουσιάζεται ως βασικό συστατικό της εμφάνισης κρίσεων και από την άλλη οι επενδύσεις που δημιουργούν την κρίση εμφανίζονται «συγχρονισμένα».
Το δεύτερο πρόβλημα είναι ότι η καθοδική φάση δεκαετών διακυμάνσεων έχει πολύ σύντομη διάρκεια (ένα δύο χρόνια). Τόσο περίπου χρειάζεται για την αποκατάσταση της ζήτησης και ίσως κάποια περιορισμένη απαξίωση αδύναμου κεφαλαίου στο πλαίσιό τους. Οι «θέσεις» επιχειρούν να ξεπεράσουν το σκόπελο θεωρώντας ότι τα «ανταγωνιστικά συμφέροντα των ιμπεριαλιστικών κέντρων και των επιμέρους αστικών κρατών εμποδίζουν την από κοινού διαχείριση της απαξίωσης κεφαλαίου» παρατείνοντας την ύφεση. Εδώ πλέον η λογική αντίφαση γίνεται εκρηκτική. Η άναρχη καπιταλιστική παραγωγή όχι μόνο απαιτεί «συγχρονισμό» επενδύσεων για να προκαλέσει την εμφάνιση κρίσης αλλά και «από κοινού» διαχείριση της απαξίωσης κεφαλαίου ανάμεσα στα καπιταλιστικά κράτη για το ξεπέρασμά της. Με άλλα λόγια η επιστροφή σε συνθήκες κανονικής συσσώρευσης προϋποθέτει ή την υποχώρηση των καπιταλιστικών και ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών ή υποταγή όλων των χωρών σε κάποιο ιμπεριαλιστικό κέντρο.
Εύλογα γεννάται το ερώτημα υπάρχει κάποια βιβλιογραφική αναφορά και θεμελίωση πίσω από αυτή την ιδιαίτερη αλλά και προβληματική θεωρία που θεωρεί συλλήβδην όλες τις διακυμάνσεις της καπιταλιστικής συσσώρευσης κρίσεις; Την απάντηση μου την έδωσε ο Θανάσης Μανιάτης στη διάρκεια ιδιωτικής συζήτησης. Μου επεσήμανε ότι η Σύγχρονη Εποχή επανεξέδωσε πρόσφατα το βιβλίο πολιτικής οικονομίας κάποιου Λουίς Σεγκάλ το οποίο είχε εκδοθεί για πρώτη φορά στα Ελληνικά το 1946. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειές μου δεν κατόρθωσα να βρω βιογραφικά στοιχεία για το συγγραφέα το μόνο σημείο που βρήκα να αναφέρεται βιβλιογραφικά είναι σε ένα άρθρο του Αλτουσέρ του 1953.
Σε κάθε περίπτωση, στο Κεφάλαιο 10 του βιβλίου είναι αφιερωμένο στη θεωρία των κρίσεων και συμφωνεί σε σημαντικό βαθμό με τη θεώρηση του ΚΚΕ. Ο συγγραφέας πιστεύει ότι ο Marx με τον όρο κρίση εννοεί εξίσου τον πενταετή και δεκαετή κύκλο καθώς και μακροχρόνιες διακυμάνσεις. Χαρακτηριστικά, αναφέρει συλλήβδην ως «κρίσεις [το] 1907, 1913, 1921 και 1929-1935» (Λ.Σεγκάλ κεφ. 10). Δεν νομίζω ότι υπάρχουν πολλοί που γνωρίζουν ότι το 1907 υπήρξε κάποια διακύμανση των καπιταλιστικών οικονομιών, ενώ είμαι σίγουρος ότι υπάρχουν ελάχιστοι που δε γνωρίζουν ότι το 1929 ξέσπασε η «μεγάλη ύφεση».
Το τσουβάλιασμα των καπιταλιστικών κρίσεων με δευτερεύουσες διακυμάνσεις όπως ο πενταετής[1] ή δεκαετής κύκλος δεν είναι τυχαία, είναι αναλυτική αδυναμία του σχήματος του Σεγκάλ. Ο Σεγκάλ, ακολουθώντας τον Otto Bauer, χωρίς να τον αναφέρει, θεωρεί, λανθασμένα, ότι η μείωση του ποσοστού κέρδους, ως αποτέλεσμα της ανόδου της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου, δεν επηρεάζει τη μάζα των κερδών. Δηλαδή, μπορεί τα κέρδη να αυξάνουν παρόλο που το ποσοστό κέρδους πέφτει. Φαίνεται να αγνοεί ότι σε σχήματα διευρυμένης αναπαραγωγής το μειούμενο ποσοστό κέρδους οδηγεί μακροπρόθεσμα σε κατάρρευση της κερδοφορίας παρόλο που βραχυχρόνια τα κέρδη μπορεί να αυξάνουν. Αυτή είναι και η μεγάλη συνεισφορά του Henryk Grossman που απέδειξε το σφάλμα στη συλλογιστική του Bauer απλά επεκτείνοντας τις προσομοιώσεις του σε περισσότερες παραγωγικές περιόδους.
Ο Σεγκάλ όμως αναγνωρίζει ότι η δυναμική του καπιταλισμού συνεπάγεται αυξανόμενη οργανική σύνθεση κεφαλαίου, αποτέλεσμα της αντίθεσης κεφάλαιο εργασία και συνακόλουθα μείωση του ποσοστού κέρδους, πώς τα συνδυάζει με τη θεωρία των κρίσεων; Καταφεύγει πάλι στον Otto Bauer (χωρίς να τον αναφέρει) που θεωρεί ότι η αυξημένη οργανική σύνθεση κεφαλαίου συνεπάγεται τη δυσανάλογη επέκταση του τομέα Ι (παραγωγή μέσων παραγωγής) έναντι του τομέα ΙΙ (παραγωγή μέσων κατανάλωσης). Όμως παρόλο που η ανάγκη για περισσότερα μηχανήματα ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος οδηγεί σε μεγαλύτερη επέκταση του τομέα Ι τούτο δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη «δυσανάλογη» επέκταση. Με άλλα λόγια η ανάπτυξη των δύο τομέων μπορεί να είναι αναλογική. Στο σημείο αυτό ο Σεγκάλ εγκαταλείπει το Bauer, που θεωρεί ότι η αναρχία της παραγωγής είναι η υποτιθέμενη αιτία της δυσανάλογης μεγέθυνσης του τομέα Ι και εισάγει ένα επιχείρημα υποκατανάλωσης. Ο περιορισμός του μεριδίου των μισθών και η σχετική ή και απόλυτη φτωχοποίηση της εργατικής τάξης, αποτέλεσμα της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους, περιορίζει την επέκταση του τομέα ΙΙ σε σχέση με τον τομέα Ι. Έτσι εμφανίζονται απούλητα εμπορεύματα στον τομέα ΙΙ που περιορίζουν τη ζήτησή του για τα μηχανήματα του τομέα Ι και το σύστημα οδηγείται σε κρίση.
Ο Σεγκάλ κάνει ένα από τα βασικότερα και συχνότερα σφάλματα των θεωριών υποκατανάλωσης. Θεωρεί «… ότι τελικά τα μέσα παραγωγής χρησιμεύουν για την παραγωγή ειδών κατανάλωσης» (Σεγκάλ κεφ. 10). Δηλαδή η παραγωγή του τομέα Ι χρησιμεύει ως εισροή στον τομέα ΙΙ. Όμως αυτό σημαίνει ότι το σύνολο της παραγωγής του τομέα ΙΙ πρέπει να καλύψει την ανάλωση κεφαλαίου και τις δαπάνες του τομέα Ι. Με άλλα λόγια οι εργάτες του των τομέων Ι και ΙΙ θα ξοδέψουν τους μισθούς τους για αγορά μέσων κατανάλωσης (τομέας ΙΙ) αλλά επειδή υπάρχει εκμετάλλευση το τμήμα που αντιπροσωπεύει την απλήρωτη εργασία, δηλαδή τα κέρδη (των τομέων Ι +ΙΙ) θα πρέπει να καλυφθεί από την κατανάλωση των καπιταλιστών αυτών των τομέων (Shaikh 1978). Αν οι καπιταλιστές καταναλώσουν το σύνολο των κερδών τους τότε θα έχουμε ισορροπία χωρίς μεγέθυνση, αν αποταμιεύσουν τμήμα του ώστε να επενδύσουν και να έχουμε μεγέθυνση τότε περιορίζεται η ζήτηση για καταναλωτικά προϊόντα (τομέας ΙΙ) και το σύστημα οδηγείται σε κρίση. Γι’ αυτό και στα υποδείγματα υποκατανάλωσης η μεγέθυνση έρχεται απ’ έξω. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το υπόδειγμα της Λούξεμπουργκ όπου η μεγέθυνση έρχεται από τη ζήτηση μη καπιταλιστικών περιοχών. Για το Σεγκάλ βέβαια και για το ΚΚΕ στο βαθμό που ακολουθεί αυτό το υπόδειγμα, αυτό σημαίνει ότι τα συμπεράσματά του αντιφάσκουν μεταξύ τους. Συγκεκριμένα, ή η παραγωγή μέσων παραγωγής δεν αποτελεί αποκλειστικά εισροή στην παραγωγή μέσων κατανάλωσης οπότε, στο σχήμα του Σεγκάλ, έχουμε ένα σύστημα που μεγεθύνεται αλλά δεν παράγει κρίσεις ή ισχύει το επιχείρημα της υποκατανάλωσης και έχουμε κρίσεις σε συνθήκες στασιμότητας. Στην τελευταία περίπτωση, αυτό σημαίνει ότι το επιχείρημα περί αυξανόμενης οργανικής σύνθεσης κεφαλαίου και συνακόλουθα δυσανάλογης μεγέθυνσης των τομέων Ι και ΙΙ πάει περίπατο.
Η λανθασμένη αυτή ανάλυση δεν είναι απλά ένα οικονομικό ζήτημα έχει και πολιτικές συνέπειες. Θεωρώντας όλες τις διακυμάνσεις κρίση καθιστά την κρίση ένα συνηθισμένο φαινόμενο. Όμως δεν είναι έτσι, οι μεγάλες καπιταλιστικές κρίσεις ενέχουν ποιοτικά στοιχεία που σημαδεύουν θετικά ή αρνητικά εποχές ολόκληρες. Οι μεγάλες κρίσεις του πρώτου μισού του 19ου αιώνα έβγαλαν τον Μάρξ και τον Έγκελς στο δρόμο και γέννησαν τον επιστημονικό σοσιαλισμό. Η μακρά κρίση (1870-1893) γέννησε στην αρχής της την Κομμούνα και στο τέλος της τα μεγάλα εργατικά κόμματα και μετά τη διάσπαση της 2ης διεθνούς το κομμουνιστικό κίνημα, η κρίση του 29 γέννησε το φασισμό, ένα πόλεμο και το κράτος πρόνοιας, η κρίση του 70 το νεοφιλελευθερισμό τη διάλυση του κράτους πρόνοιας, την επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα και την διόγκωση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Η σημερινή μεγάλη ύφεση πάρα την πρωτοφανή κοινωνικοποίηση ιδιωτικών ζημιών που τη συνοδεύει είναι ήδη στο όγδοο χρόνο της, πέρα από το παγκόσμιο και Ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, δοκιμάζει υπερεθνικές ενώσεις όπως η ΕΕ και αστικά κοινοβουλευτικά συστήματα αιώνων όπως το Βρετανικό με το BREXIT και το Αμερικανικό με την εκλογή Τράμπ ενώ περιθωριοποιεί τον Ευρωπαϊκό νότο και επιτίθεται σε όποια εργασιακά δικαιώματα έχουν απομείνει. Το κομμουνιστικό κίνημα λοιπόν πρέπει να μπορεί να εκτιμήσεις τέτοιες συνθήκες ώστε να είναι ικανό να καθορίσει τις εξελίξεις.
Αντίθετα η συλλογιστική ότι όλες οι διακυμάνσεις είναι κρίσεις οδηγεί στο ακόλουθο συμπέρασμα: «[Η] η ανάπτυξη του καπιταλισμού οδηγεί σε τέτοια όξυνση των αντιθέσεων, που κάνει την επανάσταση δυνατή και αναπόφευκτη ανεξάρτητα από το αν υπάρχει ή όχι κρίση υπερπαραγωγής». (Σεγκάλ Κεφ. 10). Με άλλα λόγια θεωρείται ότι το σύστημα είναι εξίσου ισχυρό τόσο σε συνθήκες κανονικής συσσώρευσης όσο και σε συνθήκες κρίσης. Αυτό βέβαια θα ήταν σωστό αν θεωρήσουμε ότι κάθε κρίση είναι κρίση «υπερπαραγωγής». Όμως η καπιταλιστική κρίση δεν είναι απλά κρίση υπερπαραγωγής είναι κρίση κερδοφορίας που κτυπά στην καρδιά του συστήματος αναδεικνύοντας τις αντιφάσεις του κινήτρου του κέρδους ως μηχανισμού μεγέθυνσης.
Σε αυτό το πνεύμα, αντί επιλόγου και με το βλέμμα στραμμένο στη δυνατότητα ανασύνταξης του κομμουνιστικού κινήματος στο πλαίσιο της τρέχουσας μεγάλης ύφεσης θα ήθελα να παραθέσω τα λόγια του Henryk Grossman από τη δεκαετία του 30
«Τι ήταν το 1929 για τις ΗΠΑ και το 1931 για τη Γερμανία και την Αγγλία αν όχι μια κατάρρευση κολοσσιαίων διαστάσεων; Η εργατική τάξη δεν ήταν προετοιμασμένη για κάτι τέτοιο. Δεν είχε ένα Λένιν που ανάμενε και εργαζόταν στην πορεία προς τέτοιες στιγμές. Αντίθετα άκουγε για δεκαετίες το Hilferding και την Helen Bower να τη διαβεβαιώνουν ότι η οικονομική κατάρρευση του καπιταλισμού ήταν αδύνατη. Αυτή η σύγχυση στις γραμμές της εργατικής τάξης έδωσε τη δυνατότητα στη κυρίαρχη τάξη να ξεπεράσει τον πανικό και να επιβιώσει από την οικονομική κατάρρευση.»
Ελπίζω αυτή η διαφορετική θεώρηση να βοηθήσει την εξαγωγή παραγωγικών πολιτικών συμπερασμάτων από το σύνολο της κομμουνιστικής αριστεράς που τόση ανάγκη έχει το κίνημα.
[1] Ο πενταετής κύκλος αφορά αποκλίσεις ανάμεσα στη συνολική προσφορά και τη συνολική ζήτηση και οφείλεται σε επέκταση και αντίστοιχα συρρίκνωση της τραπεζικής πίστης. Ο δεκαετής κύκλος όπως προαναφέραμε οφείλεται στη συσχέτιση του ύψους με την αξιοποίηση του παραγωγικού δυναμικού. Διακυμάνσεις αυτής της μορφής εμφανίζονται ανεξάρτητα από το ύψος και τη δυναμική του ποσοστού κέρδους.
Ατελείωτη πλάκα έχετε ρε ΑΝΤΑΡΣΥΟΙ… Τόσα χρόνια μας φλομώσατε (χεράκι χεράκι με το ΣΥΡΙΖΑ) στις ερμηνείες τύπου “κρίσης χρέους”, καζινοκαπιταλισμού, λαμόγιων, μνημονίων/Μέρκελ/που “φταίνε για όλα” (βγάζοντας λάδι τον καπιταλισμό), “χούντας Σαμαρά” /”Δ’Ράιχ” και τα ρέστα, δίνοντας και τις ανάλογες “διεξόδους” (βλ. τρελό “σπρώξιμο” της επερχόμενης τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, μεταβατικά σοσιαλδημοκρατικά προγράμματα, παναριστερές αντινεοφιλελεύθερες ενότητες για ένα άλλο μίγμα αστικής διαχείρισης) και τώρα μας πουλάτε και “μαρξιστική” κριτική, τρομάρα σας.
Αλλά ποιός έχασε το φιλότιμο για να το βρει ο οπορτουνισμός…
Δεν απαντάω συνήθως σε ανώνυμα troll τύπου Παπά/ Μαξίμου αλλά επειδή υπογράφω το άρθρο πρέπει να τονίσω μιλήσει για “κρίση χρέους” και όλα τα άλλα που μνημονεύει ο γκεμπελίσκος ούτε έχω υπόψη μου κανένα κείμενο της ΑΝΤΑΡΣΥΑ που τα περιλαμβάνει. Το ότι δεν μπορεί να απαντήσει στην ουσία του άρθρου δεν μου προκαλεί έκπληξη. Τέλος το να μοιράζουν πιστοποιητικά επαναστατικής συνέπειας και να μιλούν για οπορτουνιστές ανώνυμοι υμνητές του Τζανετάκη παραπάει
Θα ήθελα να αντικαταστήσω το σχόλιό μου ως εξής: Δεν απαντάω συνήθως σε ανώνυμα troll τύπου Παπά/ Μαξίμου αλλά επειδή υπογράφω το άρθρο πρέπει να τονίσω δεν έχω μιλήσει ποτέ για «κρίση χρέους» και όλα τα άλλα που μνημονεύει ο γκεμπελίσκος ούτε έχω υπόψη μου κανένα κείμενο της ΑΝΤΑΡΣΥΑ που τα περιλαμβάνει. Το ότι δεν μπορεί να απαντήσει στην ουσία του άρθρου δεν μου προκαλεί έκπληξη. Τέλος το να μοιράζουν πιστοποιητικά επαναστατικής συνέπειας και να μιλούν για οπορτουνιστές ανώνυμοι υμνητές του Τζανετάκη παραπάει
Ανώνυμε, καλό είναι να μην αναπαράγεις διάφορα “στερεότυπα” για προπαγανδιστικούς λόγους. Ή να μη φαίνεσαι τελείως αδιάβαστος… Είμαστε ο πρώτος πολιτικός χώρος που ήδη από το 2008-2009 μίλησε για ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ κρίση, ιστορικού-δομικού χαρακτήρα. Κάναμε μέχρι και ειδική συνδιάσκεψη για το θέμα το 2011 όπου προσπαθούμε να αναλύσουμε την καπιταλιστική κρίση. Δεν υπάρχει καμία ανάλυση στο χώρο της ΑΝΤΑΡΣΥΑ για “καζινοκαπιταλισμό”, “κρίση χρέους”, κλπ Ή μπερδεύεις την ΑΝΤΑΡΣΥΑ με άλλους χώρους ή σκόπιμα ρίχνεις λάσπη. Τα περί καζινο-καπιταλισμού σε παρακαλώ να τα χρεώσεις σε τμήματα του ΣΥΡΙΖΑ και τον Λαφαζάνη, όχι σε μας. Το πρόβλημα όμως απ΄ ότι φαίνεται είναι ότι και με τις θέσεις του 20ου συνεδρίου το ΚΚΕ αρνείται ότι έχουμε καπιταλιστική κρίση δομική και βαθιά…
Για τις δικές μας θέσεις δες εδώ: http://narnet.gr/articles/%CE%BF%CE%B9-%CE%B8%CE%AD%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BD%CE%B1%CF%81-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BA%CF%81%CE%AF%CF%83%CE%B7
@ “Ανώνυμα”
Μαζέψου πινόκιο του ουπουρτουνισμού. Δεν ξέρω για φιλότιμο αλλά εσύ σίγουρα τσίπα δεν διαθέτεις. Με τις “τσιπριές” που ξεφουρνίζεις η μύτη σου κοντεύει να καταρρίψει δορυφόρους. Τις πασοκιές να χρεώνεις στους Αντάρσυους αυτά που λέει ο Σύριζα ή η Λαε, κόφτες όχι γιατί καίνε εγκεφαλικά κύτταρα (δικά σου τα λίγα που έχεις, καύτα αν θες) αλλά γιατί κάνουν ζημιά σε ότι έχει απομείνει από το Κομ. Κίνημα αφού το παρουσιάζουν σαν καιροσκόπο και να λέει ψέματα (τουλάχιστον). Επειδή εσείς μελετάτε πολύ ιστορία (χαχα) θα έπρεπε να ξέρεις ότι πέρα από τα πασοκτσίδικα προγράμματα και σοσιαλισμούς υπήρχαν και το min-max των μπολσεβίκων και τα αντίστοιχα προγράμματα της 3ης Διεθνούς, ακόμα και της 4ης. Αν δεν σ’ αρέσει μην τα λες μεταβατικά. Πες τα προγραμματικούς άξονες πάλης ή συσπείρωσης όπως τα έλεγε το ΚΚΕ πριν 20 με 10 χρόνια.
Και για να λέμε τα πράγματα όπως είναι…
Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ ήταν από την αρχή της κρίσης ο πολιτικός χώρος που ασπαζόταν περισσότερο από κάθε άλλον την θεωρητική ανάλυση ότι οι μεγάλες κρίσεις του καπιταλισμού έχουν σαν ατμομηχανή την πτωτική τάση του μέσου ποσοστού κέρδους.
Και στο ΚΚΕ υπάρχουν υποστηρικτές αυτής της θέσης όπως και υποστηρικτές της θέσεις της παλιάς σοβιετικής σχολής, και αυτοί που λένε ότι τούτα είναι ψιλά γράμματα. Τουλάχιστον οι Αντάρσυοι δεν έκρυψαν (οπορτουνιστικά) την διαπάλη ιδεών κάτω από το χαλί της “μονολιθικής” ΚΕ, της “ενιαίας αντίληψης” που γράφουν κι οι θέσεις και άλλα πράσινα άλογα.
Τέλος, είναι θεμελιωμένο εδώ και χρόνια ότι για την ελλάδα η κρίση έχει και την καθαρά εξωτερική – την ευρωενωσίτικη – διάσταση που δένει με την εσωτερική-παραγωγική διάσταση. Αυτό παρεμπιπτόντως εξηγεί και τα 8 χρόνια διάρκειάς της, που αποτελεί ένα από τα παγκόσμια ρεκόρ και στατιστική ανωμαλία.
ΥΓ: Ποια λέξη έχει 4 ου?
Μην ασχολείστε με αυτά που γράφει ο ΑΝΏΝΥΜΟΣ με τις δήθεν θέσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ περί “κρίσης χρέους” και όχι καπιταλιστικής κρισης. Τις θέσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν τισχύει έχει διαβάσει ούτε διαγώνια. Αντίθετα ο ΑΝΏΝΥΜΟΣ και άλλοι σχολιαστές από ΚΚΕ κάνουν διαρκώς copy paste ένα σημείωμα της ιδεολογικής επιτροπής της ΚΈ του ΚΚΕ το οποίο είναι ένα άθροισμα αστειων κατηγοριών σε βάρος της αντι καπιταλιστικής αριστεράς
“Το δημοσιονομικό έλλειμμα και το κρατικό χρέος -αλλιώς, η ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ και η ΚΡΙΣΗ ΧΡΕΟΥΣ- είναι ένα πρόβλημα διεθνές”
(από το κείμενο εργασίας για το Πανελλαδικό Σώμα του ΝΑΡ για την κρίση)
και παρακάτω
“Η ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ και η ΚΡΙΣΗ ΧΡΕΟΥΣ εμφανίζονται ιδιαίτερα οξυμένες στον ευρωπαϊκό νότο” κλπ.
Αυτά, έτσι ενδεικτικά, για να μην τρελαθούμε κιόλας…
Μάλλον κάνεις το χαζό. Χωρίς να έχω συμμετάσχει στη σύνταξη των κειμένων η πρώτη αναφορά έχει να κάνει με το ότι η κρίση δεν είναι Ελληνική και η δεύτερη με την ένταση της κρίσης στον Έυρωπαικό νότο. Κανένα δεν αφορά την αιτία της κρίσης που το κείμενο χαρακτηρίζει ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ σε εκατό μεριές. Αλλά τώρα έχεις συνέδριο γιατί δε μας λες το κόμμα αυτά που γράφει εσύ πώς τα βλέπεις? Έχεις άποψη?
Για να μην αποσπάς μια φράση, αμέσως παρακάτω λέει ότι ο χαρακτήρας της κρίσης είναι δομικός, κρίθση υπερσυσώρευσης, καπιταλιστική, κλπ. Για να μην παίζουμε τις κουμπάρες, η θέση μας (απόφαση 3ου συνεδρίου ΝΑΡ) είναι (αν και έχει θεωρητική επεξήγηση αναγκαία παρακάτω η απόφαση του συνεδρίου, αλλά για την ακριβή έκφραση παραθέτω εν είδη τσιτάτου): “Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια βαθιά δομική κρίση με πλανητική επίδραση, κρίση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού της εποχής μας, που διαμορφώθηκε μετά την μεγάλη κρίση του 1973. Η αδυναμία του συστήματος να ξεπεράσει τις βαθύτερες αντιφάσεις του, παρά τον μετασχηματισμό του προηγούμενου σταδίου του μονοπωλιακού καπιταλισμού/ιμπεριαλισμού στο στάδιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, αναδεικνύουν τον ιστορικό χαρακτήρα της σημερινής καπιταλιστικής κρίσης. Από εδώ προκύπτουν τόσο η οξύτητα, η διάρκεια, όσο και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που έχει η συγκεκριμένη κρίση. Δεν μπήκε σε κρίση απλά μια «μορφή διαχείρισης» (ο νεοφιλελευθερισμός), αλλά το σύνολο των ποιοτικών μετασχηματισμών που διαμόρφωσαν τον ολοκληρωτικό καπιταλισμό. Δεν αποκόβουμε την κρίση από τον πυρήνα της εκμετάλλευσης. Βάση της κρίσης αποτελεί η επανεμφάνιση, με γενικευμένο και σφοδρό τρόπο, της πτωτικής τάσης του μέσου ποσοστού κέρδους.
Ανώνυμε έκανες ένα καλό βήμα μιας και άνοιξες να δεις τι λέει το ΝΑΡ για την καπιταλιστική κρίση.
Το επόμενο βήμα είναι και να διαβάσεις πράγματι. Όχι διαγώνια, αλλά κανονικά.
Κάθε φαινόμενο όπως ξέρεις έχει τις αιτίες τους, τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του και τους τρόπους έκφρασης και εκδήλωσης του. Ελπίζω να μην τα μπερδεύεις όλα αυτά. Και χρέος έχουμε και δημόσια ελλείμματα έχουμε και διατροφική κρίση υπάρχει και όλα αυτά. Μόνο που δεν αντικατασταθούν ούτε αντιπαρατίθενται στην έννοια της καπιταλιστικής κρίσης, παρά αναπτύσσονται στο δύσοσμο πεδίο της.
Για να σε βοηθήσω σου παραθέτω το βασικό ισχυρισμό του κειμένου του ΝΑΡ για το χαρακτήρα της καπιταλιστικής κρίσης
¨”Η παρούσα κρίση πηγάζει από τον ειδικό τρόπο με τον οποίο εκφράζονται οι εγγενείς αντιθέσεις και αντιφάσεις του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής στην
εποχή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού. Είναι μια δομική κρίση του σύγχρονου καπιταλισμού, που εμπεριέχει σε ανώτερο επίπεδο στοιχεία, αντιφάσεις, τομές και συνέχειες και όλων των προηγούμενων κρίσεων-ορόσημο στην ιστορική του πορεία του. Μια κρίση του κοινωνικοπολιτικού «μείγματος» με το οποίο το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις του (εθνικά και διεθνικά) επεδίωκαν τα τελευταία 30 χρόνια να στηρίξουν τους δίδυμους πύργους» του κεφαλαιοκρατικού συστήματος: την καπιταλιστική κερδοφορία (οικονομικά) και την αστική κυριαρχία (πολιτικά). Γεννήθηκε στο σκληρό πυρήνα του καπιταλιστικού συστήματος, στη σφαίρα της παραγωγής, απ’ όπου «μεταναστεύει» στις άλλες του, την κυκλοφορία και τη διανομή. Με άλλα λόγια, είναι μια κρίση του τύπου συσσώρευσης και των όρων συνολικής αναπαραγωγής του συστήματος στην εποχή του ολοκληρωτικού καπιταλισμού.
Από οικονομική άποψη, είναι κρίση υπερσυσσώρευσης, που εδράζεται στη δυναμική επανεμφάνιση και πραγμάτωση των τάσεων πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους. Τάσεις που –σε διάκριση από το 1973 τροφοδοτούνται κυρίως από την αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου και όχι πλέον από τη μείωση του βαθμού εκμετάλλευσης και του ποσοστού υπεραξίας (που αυξήθηκαν, λόγω της λιτότητας και των εργασιακών αλλαγών, με υποδεέστερο ρυθμό όμως από εκείνον που αυξήθηκε η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου). Σχετίζεται, ασφαλώς, με την κρίση του 1973, δεν αποτελεί όμως απλή συνέχεια ή προέκτασή της.
Κυρίως γιατί η κρίση του ‘73 ήταν κρίση ενός συγκεκριμένου προτύπου συσσώρευσης και αναπαραγωγής των καπιταλιστικών σχέσεων (μονοπωλιακός καπιταλισμός, κεϊνσιανισμός, τεϊλορισμός-φορντισμός κ.λπ.) και ταυτόχρονα εγκαινίαζε τη μετάβαση σε ένα άλλο πρότυπο. Ενώ η σημερινή είναι κρίση ενός ποιοτικά διαφορετικού προτύπου – αυτού που σχετίζεται με την
πορεία διαμόρφωσης του σύγχρονου ολοκληρωτικού
καπιταλισμού”
Διάβασε ολόκληρο το κείμενο. Συντροφικά.
Μουλουκουκουέ :)
1
Καταρχάς, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι ως πολιτικό κείμενο κόμματο οι θέσεις του 20ου συνεδρίου του ΚΚΕ θα έχουν και στοιχεία συμβιβασμού μεταξύ διαφορετικών απόψεων/αναλύσεων (όχι αναγκαστικά κάτι κακό) και στο φόντο της πτώχειας τω πνεύματι που βλέπουμε χρόνια τώρα να εκφράζεται σε κάθε ανάλυση που παρουσιάζει η ηγεσία του ΚΚΕ.
Νομίζω οι διατυπώσεις προκύπτουν σαν προϊόν συμβιβασμού μεταξύ των χαλαρών υποστηριχτών της θεωρίας του Γκρόσμαν (πχ Μ. Παπαδόπουλος), των γαλουχημένων με την σοβιετική σχολή της αναρχίας στην παραγωγή/κρίσεις δυσαναλογίας (πχ. Θ. Παφίλης) και αυτούς που είναι αδιάφοροι ή δεν θέλουν να πάρουν σε καμία περίπτωση θέση (πχ. Κατροδαύλη, Γόντικας). Προφανώς όταν η δημόσια αντιπαράθεση θέσεων και ιδεών είναι κάτι που χαρακτηρίζει τον ουπουρτουνισμό και όχι την “μονολιθική”, ενιαία και αδιαίρετη ηγεσία του ΚΚΕ, βλέπουμε αντιφάσεις στας γραφάς.
Για κοτσάνες όπως αυτή της “από κοινού διαχείρισης της απαξίωσης κεφαλαίου”. Θα ήθελα να με διαφωτίσει κάποιος πότε έγινε τέτοιο πράγμα. Τώρα να θεωρήσουμε ότι η δημιουργία της “σκουριασμένης ζώνης” στις ΗΠΑ, η νεοφιλελεύθερη ιαχή της αντεπίθεσης του κεφαλαίου για την αύξηση της εκμετάλλευση, ή η πολεμική οικονομία του Β’ ΠΠ είναι διαχείριση της απαξίωσης κεφαλαίου από κοινού ή κατά μονάς, καληνύχτα… Η πεποίθηση ότι (έστω σαν δυνατότητα) το κεφάλαιο μπορεί να “διαχειριστεί” μια από τις (μεγάλες) Κρίσεις (όπως την θέτει παραπάνω ο Νίκος Στραβελάκης) μου βρωμάει κεϋνσιανά γιατροσόφια και μοιρολατρία-φόβο απέναντι στην “παντοδυναμία του συστήματος”.
Η άποψή που παραθέτω λέει το αντίθετο. Η καπιταλιστική κρίση δεν έχει αυτόματη διέξοδο όπως ο πενταετής ή δεκαετής κύκλος και μάλιστα στα πλαίσιά της το σύστημα είναι αδύναμο. Για το λόγο αυτό παραθέτω και το απόσπασμα από το Grossman. Η ουσία της κριτικής προς το ΚΚΕ είναι ότι η ανάλυσή του που τσουβαλιάζει όλες τις διακυμάνσεις δεν του επιτρέπει να αναγνωρίσει την αδυναμία του συστήματος και τα ανάγει όλα στον υποκειμενικό παράγοντα. Τέλος, με όλο το σεβασμό η αναγνώριση διακυμάνσεων όπως ο πενταετής ή ο δεκαετής κύκλος όπως λες παρακάτω ως κρίσεις και η θεώρηση των κρίσεων ανεξάρτητα από την καπιταλιστική κερδοφορία (κρίσεις υπερσυσσώρευσης κλπ) είναι Κευνσιανισμός αφού έτσι η κρίση μπορεί να ξεπεραστεί με δημοσιονομική επέκταση.
Νίκο νομίζω οτι κάνεις ένα λάθος. Εχεις δίκιο οτι ενα απο τα βασικά αίτια και αυτής της κρίσης που ξέσπασε το 2008 (σήμερα για να ειμαστε ακριβεις, δεν ειμαστε στη φάση της κρίσης στις μητροπόλεις του καπιταλισμού, αλλα της αναζωογόνησης, ο βιομηχανικος κύκλος σε σχέση με το άμεσο παρελθόν -δεκεατία 70 και 90- φαίνεται πια να περιορίζεται χρονικα, το ίδιο και η χρονική διάρκεια της αναπτυξιακής φάσης του βιομηχανικου κύκλου: δηλαδή της αναζωογόνησης και της άνθισης ) είναι η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους.
Ομως, η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους δεν μας εξηγεί ΠΛΗΡΩΣ το χαρακτήρα αυτής της κρίσης. Τι εννοώ. Οι βασικές ιμπεριαλιστικές χώρες εξάγουν κεφάλαια και εμπορεύματα σε όλο τον πλανήτη, η εξασφάλιση αγορών γι αυτές τις δραστηριότητες είναι από τα βασικά προβλήματα των ξεχωριστών δυνάμεων του κεφαλαίου σε κάθε μεγάλη ιμπεριαλιστική χώρα. Τα μονοπώλια επιδιώκουν το ΜΕΓΙΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ για τις επενδύσεις τους, πολύ πάνω από το μέσο κέρδος που προκύπτει μέσω του ανταγωνισμού στις κεφαλαιακές επενδύσεις κάθε ιμπεριαλιστικής χώρας. Αν δεν τον εξασφαλίσουν, τότε εχουν πρόβλημα.
Και εδώ ειναι το ζουμί που διαφοροποιεί τους λενινιστές με τους οπορτουνιστές.
Αυτο πάει στον κύριο Αρη. Η εξαγωγή κεφαλαίου τονίζεται απο τους Λένιν/Λαφάργκ ορθότατα ως ένα απο τα βασικά γνωρίσματα της μονοπωλιακής εποχής, γιατι τοτε ακριβώς εμφανίζεται τέτοια πληθώρα κεφαλαίου στις εσωτερικες αγορές των ιμπεριαλιστικών χωρών που δεν μπορει να επανατοποθετηθεί εσωτερικά εξασφαλίζοντας το μέγιστο κέρδος. Υπάρχουν αντιθέστως σε ολον τον πλανήτη σφαίρες τοποθέτησης που επιφέρουν αυτο το ΜΕΓΙΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ, πολύ πάνω απο το μέσο κέρδος της εσωτερικής αγοράς.
Η τπωτική τάση του ποσοστού κέρδους σε Ευρώπη και ΗΠΑ, λόγω της ταχύτερης αύξησης της οργανικής σύνθεσης κεφαλαίου σ/μ σχετικά με την αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργασίας υ/μ χρονια τώρα αντιρροπούνταν με αθρόα εξαγωγή κεφαλαίου στη Κίνα, Βραζιλία σε χώρες με πολύ χαμηλά μεροκάματα και με τζάμπα σταθερό κεφάλαιο για τους ιμπεριαλιστές, που τους το παρείχαν τα εξαρτημένα κράτη. Την πρώτη δεκαετία του εικοστού πρώτου αιώνα οι ιμπεριαλιστικές χώρες άρχισαν γρήγορα την επιθεση σε εργατικες κατακατήσεις μέσα στις μητροπόλεις για να αυξήσουν το υ/μ. Τα κατάφεραν ως ένα σημείο, να αναβάλουν την κρίση.
Η Κίνα κατάφερε λόγω του όγκου των τεράστιων συναλλαγών στο έδαφός της να συγκεντρώσει τεράστιο κεφάλαιο (ειτε μέσω της φορολογίας, είτε μέσω της συμμετοχής στις επενδύσεις αυτές) και να αρχίσει κι αυτή τις αθρόες εξαγωγές εμπορευμάτων και κεφαλαίου σε όλο τον πλανήτη. ΠΡάγμα που σημαίνει οτι η εξαγωγή κεφαλαίου για την Κίνα άρχισε ήδη να τις επιφέρει το ΜΕΓΙΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ σε σχέση με επανατοποθετήσεις στην εσωτερική της αγορά.
Επιπλέον η Ρωσσία άρχισε κι αυτή να ορθώνεται..σιγά – σιγά μετά την μεγάλη οικονομική κατάρρευση της δεκαετίας του 90.
Ο αμείλικτος ανταγωνισμος ανάμεσα στις μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ειναι αυτός που πυροδότησε τη νέα κρίση, πράγμα που συνέβη και το 29, στον ΑΠΠ, και αργότερα.
Τέλος οπως λέει και ο Μαρξ σε ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ κάθε κρίση υπερσυσσώρευσης ειναι κριση υπερπαραγωγής. Μην το ξεχνάμε αυτό. Τα εμπορεύματα ειναι μια άλλη μορφή του παραγωγική κεφαλαίου. Εχω υπόψη μου τι σκέφτεσαι. Οτι υπάρχουν καποιοι μαρξιζοντες που απομονώνουν αυτή τη ρήση του Μαρξ, την απολυτοποιούν, και χτυπάνε τη θεση του για την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους, τονίζοντας οτι το πρόβλημα βρίσκεται στη κυκλοφορία…καταλήγοντας σε θεωρίες Κεϋνς για την ενεργό ζήτηση κτλ…
Η διεθνής πιστωτική επέκταση που φέρεται να αναπτύχθηκε ραγδαία μετά το 80 θέλει σημαντική μελέτη για να κατανόησουμε πως επιτάχυνε την κυκλοφορία του παραγωγικού κεφαλαίου και συνάμα την αύξηση της κερδοφορίας, επιμηκύνοντας το βιομηχανικό κύκλο. Χωρίς αυτήν σίγουρα η κρίση θα ειχε ξεσπάσει νωρίτερα. Με αυτήν ομως η κρίση ξεσπάει ΒΑΘΥΤΕΡΑ.
Ο τεράστιος όγκος των λεγόμενων παραγώγων αφορά κυρίως μεγάλα οικονομικά ινστιτούτα των ιμπεριαλιστικών χωρών που επεδίωκαν πρώτα απ’ ολα να αντιρροπήσουν τις απώλειες στην νέα ευμετάβλητη διεθνή αγορά των κυμαινόμενων συναλλαγματικών ισοτιμιών που εγκαινίασε η κατάργηση του Βretton Woods. Δεν ειναι τυχαίο άλλωστε ότι ο μεγάλος ογκος των παραγώγων αφορά τα επιτόκια δανεισμού. Οσο και αν φαίνεται τεράστιος ο όγκος τους, σε μεγάλο βαθμό ειναι αυτο που έλεγε κι ο Μαρξ: ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ.
σε ελαχιστα ατομα σε ολο τον πλανήτο ειναι γνωστό πως οι ροές αυτές στα balance sheets των μεγάλων ινστιτούτων ειναι χρεωστικες υποχρεώσεις που σε βάθος χρόνου απλώς εξισορροπούνται +-. Ενας κανόνας θα ήταν να συγκρινουμε το ύψος των ροών αυτων σήμερα με τις αντιστοιχες του 2008, οταν ξέσπασε η κριση. Εχουν αυξηθει υπέρμετρα.
Διαφωνούμε και απορώ γιατί τα πράγματα είναι προφανή. Απορώ πώς μπορείς να λες ότι δεν υπάρχει κρίση στις μητροπόλεις τη στιγμή που χρεοκοπεί η Deutche, υπάρχει BREXIT η Ιταλία η έβδομη οικονομία έχει χρεοκοπημένες τράπεζες κατέρρευσε το εγχείρημα στην Αμερική και βγήκε ο Τράμπ δηλαδή τι άλλο πρέπει να γίνει για να έχει κρίση??. Κοντολογίς και σε αυτό συμφωνεί μέχρι και το ΔΝΤ οι επενδύσεις απέχουν παρασάγγες από τα προ κρίσης επίπεδα οι μόνοι που βλέπουν επενδύσεις είναι αυτοί του ΚΚΕ. Οι Ιμπεριαλιστικές χώρες όπως τις λες επαναπατρίζουν κεφάλαια η Ιαπωνία πάνω από ένα τρις και τελευταία και η Κίνα. Στοιχεία από που παίρνετε?? Τέλος όταν μιλάμε για πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους μιλάμε πάντα για τα κέρδη του “ρυθμιστικού κεφαλαίου” δηλαδή τα κέρδη του ποιο παραγωγικού κεφαλαίου άρα για το μέγιστο ποσοστό κέρδους. Επιπλέον η δυναμική (όχι το ύψος) του ποσοστού κέρδους είναι παρεμφερής σε όλες τις χώρες η πορεία του μεγέθους τόσο στην Ελλάδα όσο και την Αμερική είναι σχεδόν ίδια. Τέλος, η πιστωτική επέκταση πριν την κρίση αφορούσε την τακτική του νεοφιλελευθερισμού και την επέκταση αυτού που ο Marx ονόμαζε “ποσοστό επιχειρηματικού κέρδους” και μετά την κρίση την κοινωνικοποίηση ιδιωτικών ζημιών που εκτόξευσαν το δημόσιο χρέος παγκοσμίως. Η επέκταση του πλασματικού κεφαλαίου αφορά το πρώτο και δεν είναι ανεξάρτητη του ποσοστού κέρδους όπως έχω δείξει. Τα παράγωγα έχουν να κάνουν ακριβώς με αυτό, δεν έχουν καμία σχέση με “ινστιτούτα” είναι ως επί το πλείστον διμερείς συμβάσεις μεταξύ τραπεζών ή μεταξύ τράπεζας και πελάτη (κυρίως hedge funds) τα οποία δεν τα ρευστοποιούν γιατί κάποιο μέρος δεν μπορεί να σηκώσει τη ζημιά και όσο τα ¨γυρνάνε” τόσο μεγαλώνει και η ζημιά αφού οι τίτλοι κινούνται αντίθετα. Ότι κάποιοι άσχετοι τύπου Λαπαβίτσα που δεν ήξεραν τι σημαίνει παράγωγο πήγαν να το κάνουν αυτό θεωρία και τώρα έχουν καταπιεί τη γλώσσα δεν πρέπει να παρασύρει και εμάς. Πάντως κοιτάξτε τα στοιχεία
δεν σε πιάνω ρε Νίκο. Κατι μου λέει οτι απλως αρπάζεσαι απο λέξεις και δεν μπαίνεις στο πνεύμα των λόγων του συζητητή σου.
αλλα κατι πάλι δεν μ’ αρέσει.
Για ριξε μας λοιπόν στοιχεια σύμφωνα με τα οποία το εθνικό εισόδημα στη Γερμανία μειώθηκε από πέρσι. Πως ακριβώς ορίζεις εσύ τη ΚΡΙΣΗ; Στη μαρξιστικη πολιτική οικονομία εγώ ξέρω ότι υπάρχουν 4 φάσεις στο βιομηχανικό κύκλο ανάπτυξης: 1) αναζωογόνηση, 2) ανθιση, 3) κρίση 4) ύφεση.
Εγώ λοιπόν -εδώ πέρα- ισχυρίζομαι
Α. οτι η χρονική διάρκεια ολου αυτου του κύκλου ΠΛΕΟΝ αρχίζει να περιορίζεται, σε σύγκριση με 10 χρονια πριν
Β. οτι η χρονική διάρκεια των φάσεων 1-2 περιορίζονται, αντιθέτως αυξάνεται η χρονική διάρκεια των 3-4. Συμφωνεις σ’ αυτο;
Να μιλάμε ξεκάθαρα, για να μην αρχίζουμε τις σοφιστείες.
_________________________________
πάμε παραπερα, 2 πράγματα ακομη
Στασιμότητα είχε η Γερμανία και μείωση όλη η ΕΕ. Το ΑΕΠ της ΕΕ είναι κάτω από το 2008 είναι ο ορισμός της κρίσης σύμφωνα με όλες τις πολιτικές οικονομίες (μαρξιστική, νεοκλασική Κευνσιανή) το παραδέχεται μέχρι και η Μέρκλελ. Την ίδια ώρα και παρά την κάλυψη ζημιών κοντά 2 τρισ από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης το μισό τραπεζικό σύστημα είναι σε κατάρρευση λόγω κόκκινων δανείων η Αγγλία έφυγε και η Ιταλία ετοιμάζεται. Το ποιο πρόσφατο μέτρο σύγκρισης στη κρίση που βιώνουμε είναι η κρίση του 70 που βάστηξε περίπου 12 χρόνια η παρούσα κρίση είναι ήδη στον όγδοο χρόνο της και δείχνει να οξύνεται αντί να καλμάρει. Τέλος, το όλο επιχείρημα του άρθρου μου είναι ότι οι μεγάλες καπιταλιστικές κρίσεις (29,70,2008) δεν έχουν κοινή αιτία με βραχυχρόνιες διακυμάνσεις και αυτό έχει πολιτικές συνέπειες.
οσον αφορά την πίστωση και τα παράγωγα. Ειναι ξεκάθαρο οτι η διόγκωση των παραγώγων παρατηρείται μετά το 80 και την κατάργηση των “σταθερών” συναλλαγματικών ισοτιμιών του Bretton Woods.
Μιλάμε για αγορά που διευθύνεται απο μεγάλα οικονομικά ινστιτούτα που αποτελούν τον πυρήνα του χρηματιστικού κεφαλαίου σε κάθε ιμπεριαλιστική χώρα (π.χ. Deutsche Bank στη γερμανία, π.χ. J.P. Morgan στις ΗΠΑ). Δεν αναφέρομαι σε απλούς επενδυτικούς οίκους, στους οποίους μπορει να καταφύγει ο κάθε κεφαλαιούχος είτε για κερδοσκοπία, ειτε γιατι θέλει να αξιοποιήσει την αγορά παραγώγων παράλληλα στην αγορά του χρηματιστηρίου αξιών.
,
Ειμαστε σαφείς; Που κολάει τώρα ο Λαπαβίτσας; Ειπες να τον πετάξεις για να χτυπήσεις τον αντίπαλό σου; Ο Λαπαβίτσας ισχυρίζεται οτι η διόγκωση αυτής της τεράστιας αγοράς σηματοδοτεί μια ποιοτική διαφορά στην οικονομία του καπιταλισμού. Μονο που εγώ δεν ειπα αυτο.
η διεθνής πιστωτική επέκταση δεν εξαρτάται αποκλειστικά απο την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους. Πόθεν συνάγεται αυτό; Επειδη το λές ΕΣΥ; Η επέκταση της πίστωσης ειναι ακρογωνιαίος λιθος του καπιταλισμού, όσο βελτιώνεται και αυξάνεται η πίστωση, τόσο λιγότερη ρευστότητα (χρηματικά διαθεσιμα) χρειάζεται ένας βιομήχανος για να παράγει μια μεγαλύτερη μάζα υπεραξίας, από την οποία βέβαια κεδίζει ολη η τάξη των καπιταλιστών (εμποροι, τραπεζίτες, διαφημιστές κτλ…)
το κινητρο της παραγωγής ειναι ως γνωστόν -στο καπιταλισμό- το μέγιστο κέρδος.
πάμε παρακάτω
1)Οι Deutche Bank είναι τράπεζα όχι ινστιτούτο. 2) Τα παράγωγα πήραν αυτή τη διάσταση μετά το 2000 όταν η πορεία προς την καπιταλιστική κρίση ήταν ορατή όπως κάθε μεγάλη κρίση και στην παρούσα κρίση προηγήθηκε ένας κερδοσκοπικός πυρετός. 3) Παράγωγα αφέθηκαν να συνάψουν οι ΠΑΝΤΕΣ και οι απώλειες δεν ήταν μόνο για τους αδύναμους χρεοκόπησε η Lehman Brothers, h Maryl Linch, η Bear Sterns τι ήταν αυτοί δεν ήταν μεγάλες τράπεζες??? Άρα το σχήμα ιμπεριαλισμός μονοπώλια δεν κολλάει μάλλον το σχήμα χαμηλή κερδοφορία/ υψηλή μόχλευση κολλάει 4) Ο Λαπαβίτσας είπε ακριβώς αυτό ότι ο καπιταλισμός μπήκε σε νέα φάση αυτή της “χρηματιστικοποίησης” όπου μια νέα τάξη ραντιέρηδων και σύγχρονων ιμπεριαλιστών κάνει κουμάντο μάλιστα χρησιμοποίησε το Finance Kapital του Hilferding ως προάγγελο της σκέψης του γι αυτό τον ανάφερα. Σου επισημαίνω αν και θα σταθώ παρακάτω ότι συγχέεις την παραγωγική με τη μη παραγωγική εργασία και αυτό έχει αναλυτικές συνέπειες θα σταθώ παρακάτω
Δεν συγχέω την παραγωγικη με τη μη παραγωγική εργασία. Εσύ ξεχνάς κατι στην ανάλυσή σου για την πίστωση: πως αυτή επιδρά. στην ταχύτητα περιστροφής του παραγωγικού κεφαλαίου στην κυκλοφορία (Χ-Ε-Χ’, 2ος Τομος του Κεφαλαίου). Οσο η πίστωση αυξάνει τόσο αυξάνει και η μάζα της υπεραξίας που παράγεται σε μια χρονική περίοδο, γιατι αυξάνεται η ταχύτητα της περιστροφής Χ-Ε {Δ κ’ Μπ}…Π….-Χ’.
Οταν ενισχύεται και επεκτεινεται η πιστωση, ενας βιομήχανος χρειάζεται λιγότερο δικό του κεφαλαίο για να επανεπενδύσει τμήμα των κερδών του σε παραγωγικο κεφάλαιο, κάνοντας διευρυμένη αναπαραγωγή.
Απο αυτή τη μεγάλη μάζα υπεραξίας που παράγεται, ενα μεγάλο τμήμα της καταλήγει κάθε χρονο σε ΕΞΟΔΑ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ , δηλαδή σε μη παραγωγικούς τομεις της οικονονομίας και εννοειται στις τράπεζες που ΔΑΝΕΙΣΑΝ.
Οι λαπαβιτσαίοι βλέπουν αυτο το φαινόμενο οτι το εθνικο εισόδημα προρίζεται σε τεράστιο ποσοστό του στα εξοδα κυκλοφορίας και λένε πάει τέλειωσε η οικονομία κινείται απο τις τράπεζες και τις υπηρεσίες και όχι απο τη βιομηχανία…
εσυ λοιπόν αυτο τον παράγοντα της πιστωσης δεν τον λαμβάνεις υπόψη σου. Αυτο σου λεω.
Κριση δεν εχουμε ακομη, οταν θα έχουμε, θα έχουμε μειωση -και χειρότερη- της μείωσης του ΑΕΠ που ειχε η Γερμανία το 2009. μιλάμε για βύθισμα. Τώρα έχεις δίκιο, ειμαστε στην ύφεση, μετά την κουτσουρεμένη, αναιμική αναζωογόνηση τη πλάκας των προηγούμενων χρόνων.
Συγχέεις το μηχανισμό πυροδότησης της κρίσης με τη κρίση ο Μάρξ λέει γι αυτό
«Εξετάζοντας γιατί η γενική πιθανότητα κρίσης εξελίσσεται σε μια πραγματική κρίση είναι περιττό να απασχολείται κανείς με μορφές κρίσης που αναδύονται από τη λειτουργία του χρήματος ως μέσου πληρωμών [δηλαδή τη πίστη και τη μόχλευση-ΝΣ]. Αυτός είναι και ο λόγος που οι οικονομολόγοι αρέσκονται να επιχειρηματολογούν ότι αυτή η προφανής μορφή είναι η αιτία των κρίσεων». (Marx, Theories of Surplus Value part 2 1969, 514-5)
Αναφορικά με τη διασύνδεση του χρηματοπιστωτικού τομέα με την παραγωγή υπάρχει θεωρητική και εμπειρική δουλειά και δική μου που δείχνει ότι η απόδοση του χρηματοπιστωτικού τομέα ακολουθεί το ποσοστό κέρδους στις ποιό πρόσφατες επενδύσεις. Άρα είναι η χαμηλή κερδοφορία που προκαλεί χρηματοπιστωτικά επεισόδια και όχι το αντίθετο
Νίκο, δεν εχω υπόψη μου την εμπειρική δουλειά σου. Ευχαριστως να την διαβάσω. Δεν διαφωνώ οτι το χαμηλο ποσοστό κέρδους στις χρηματιστικες αποδόσεις πυροδότησε τα χρηματοπιστωτικα επεισόδια το 2008. Μονο που εγώ δεν σου λέω κατι διαφορετικό.
Ειπες πριν οτι οι λαπαιβιτσαιοι υιοθετουν τη θεωρία του finance capital του Χιλφερντιγκ. Μονο που ο πρώτος που υιοθέτησε αυτή τη θεωρία ήταν ο Λένιν. Ο Λένιν δεν έλεγε τα ίδια με τον Χίλφερτινγ, ούτε βέβαια με το Λαπαβίτσα. Δεν κατέληγε στο ότι η συχώνευση τραπεζικού – βιομηχανικού κεφαλαιου θα οδηγούσε σε μια παγκόσμια οικονομία που θα μπορούσε να μακροημερεύσει χωρις κρισεις, χωρίς υφέσεις, χωρίς τριγμούς, χωρις πολέμους, χωρις επαναστάσεις, χωρις ενδο-ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, γιατι τα πάντα θα ήταν ελεγχόμενα απο τα τραστ και τα μονοπώλια.
Κι εγώ λοιπόν υιοθετώ τη θεωρία του χρηματιστικού κεφαλαίου (finance capital), της συγχώνευσης τραπεζικού και βιομηχανικού κεφαλαίου την εποχή του ιμπεριαλισμού, επισημαίνοντας το ρόλο της πίστης στην τεράστια αύξηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου, η απόδοση της οποίας περιορίζεται στη φάση του βιομηχανικού κύκλου που λέγεται ΚΡΙΣΗ.
Η αυξηση της οργανικης σύνθεσης του κεφαλαίου σ/μ οδηγεί σε τριγμούς στην επιτάχυνση της περιστροφής
Χ-Ε-{Μπ,δ}-Χ’ , εξου και το μπαμ.
Γι αυτο σου λέω ότι χρειάζεται καλή μελέτη στο ζήτημα της πίστης στη δεκαετία μετά το 80, όταν αυτή εξέλαβε τεράστιες διαστάσεις και ο παρασιτισμος στις μητροπόλεις βάρεσε κόκκινο.
Κατα τα άλλα οι μηχανισμοι που αντιρροπούν την πτώση του ποσοστού κέρδους ειναι και οι μηχανισμοι που αναπαράγουν τον καπιταλισμο διεθνώς. Δεν ειναι απλως οι μηχανισμοί που…ξεπερνουν την κριση, ειναι κι αυτοι που σε τελευταία ανάλυση την βαθαίνουν, την οξύνουν…οταν αυτή συντελεστεί.
1)Το επιπρόσθετο ποσοστό κέρδους αντανακλάται στις χρηματιστηριακές αποδόσεις. Γι αυτό και η δεκαετία 2000-2010 ονομάζεται από τους χρηματιστές “χαμένη δεκαετία”. Αυτό λέω. 2) Αν υιοθετείς τη θεωρία του Hilferding τότε δεν μπορείς να υιοθετείς συγχρόνως και την εργασιακή θεωρία της αξία. Όπως λέει και ο ίδιος ο Hilferding “It seems that the monopolistic combine, while it confirms Marx’s theory of concentration, at the same time tends to undermine his theory of value. [Emphasis added – NS]” (Hilferding 1910 3) Οπότε δε νομίζω ότι μπορεί να σταθεί το υπόλοιπο επιχείρημα.
δεν παει ετσι. Γιατι και ο Λένιν μιλάει για ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ και την ίδια στιγμή λοιπόν εξηγει οτι ισχύει στο ακέραιο η θεωρία της αξίας, παρότι εμφανίζονται τα μονοπώλια, τα οποία προκύπτουν αναπόφευκτα απο το νομο της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης όπως τον ειχε θεμελιώσει ο Μαρξ.
μη μου πεις οτι δεν εχεις διαβάσει το έργο του Λένιν για τον ιμπεριαλισμο; Γιατι μου τσιτάρεις λοιπό Χιλφερντιγκ;
Αλλα με τον Λένιν έχεις ένα θέμα βλέπω. Γι αυτο τονισα και πριν, το μέγιστο κέρδος επιδιώκει να εξασφαλίσει το μονοπώλιο, αν δεν το κάνε.ι καταρρέει. Κι ο Λένιν, όπως και ο Λαφάργκ συνδέουν την ίδρυση των μονοπωλίων με την ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΟΥ ΜΕΓΙΣΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ.
Το μέσο ποσοστό κέρδους δίνει το περιθώριο ελιγμού του χρηματιστικού κεφαλαίου. Κι αυτο θέλει κάθε φορά συγκεκριμένη μελέτη.
1) Έτσι πάει οι τιμές ή προσδιορίζονται από την εργασιακή θεωρία της αξίας ή από τη μονοπωλιακή δύναμη δεν γίνεται να προσδιορίζονται και από τα δύο. Ο Hliferding το καταλαβαίνει και μόνος του. Προφανώς και όποια εμφάνιση μονοπωλίου έχει να κάνει με μεγιστοποίηση των κερδών μόνο που είναι μεγιστοποίηση είναι αυτή του νεοκλασικού μονοπωλητή. Όπως λέει και ο Hilferding
““The latter [Monopoly prices-NS] would themselves be determined, however, by the
reciprocal relationship between costs of production and volume of output on the one hand,
and prices and the volume of sales on the other. The monopoly price would be that price which makes possible a volume of sales such that the scale of production does not increase the costs of production so greatly as to reduce the profit per unit significantly. A higher pricewould reduce sales, and hence the scale of production, thus raising costs and reducing the profit per unit of output; a lower price would reduce profit so greatly that even the greater volume of sales would not compensate for it” (Hilfering 1910 3)
2) Το βιβλίο του Λένιν για τον Ιμπεριαλισμός ξεκινά ως εξής
“«In 1910, there appeared in Vienna the work of the Austrian Marxist, Rudolf Hilferding,
Finance Capital (Russian edition, Moscow, 1912). In spite of the mistake the author makes on the theory of money, and in spite of a certain inclination on his part to reconcile Marxism with opportunism, this work gives a very valuable theoretical analysis of “the latest phase of
capitalist development”, as the subtitle runs»
Άρα ο Λένιν έχει σημείο αναφοράς το Hilferding όχι εγώ.
Άρα για να έχουμε εσωτερική συνέπεια θα πρέπει να διαλέξεις ή η μονοπωλιακή δύναμη ή η εργασιακή θεωρία της αξίας καθορίζει τις τιμές τα κέρδη κλπ.
Ο Λένιν χρησιμοποίησε στοιχεία και αναλύσεις κυρίως από Χόμπσον και Χίλφερτινγκ αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι συμφωνούσε και στα συμπεράσματα.Αυτό φαίνεται στο έργο του ΤΕΤΡΑΔΙΑ..όπου εκεί αφιερώνει αρκετές σελίδες για τους δυο αυτούς συγγραφείς και όχι μόνο.Συγκεκριμένα γράφει για Χίλφερτινγκ;”Κάουτσκι,Χίλφερτινγκ και Σία,και ο πιο κοντινός φίλος =ο Τρότσκι=κήρυκες της ιμπεριαλιστικής αστικής τάξης…”
Από κει και ύστερα βέβαια και χρειάζεται να βγάζουμε συμπεράσματα όταν ξεσπάσει μια κρίση αλλά είναι απαραίτητο πριν να ξεσπάσει να μελετούμε όλα τα στοιχεία και τους κατά Μαρξ αντιτιθέμενους παράγοντες για να μπορέσουμε να προβλέψουμε και να χαράξουμε τη σωστή τακτική.Πιστεύω ότι σ’αυτό το ζήτημα έχει δίκαιο ο σ.κουίντο.
Ο Στάλιν με ακρίβεια είχε προβλέψει το ξέσπασμα της κρίσης του 1928 ,χάραξε τη σωστή τακτική ,και προετοίμασε την εργατική τάξη για τους αγώνες που έρχονται.
1) Ο Λένιν στον Ιμπεριαλισμό ακολουθεί το Hilferding συμφωνώ ότι αλλού διαφοροποιείται Αλλά τα επιχειρήματα που μου τίθενται σε αυτή τη συζήτηση είναι στην ουσία τα επιχειρήματα του Hilferding και γι αυτό απαντώ έτσι 2) Ο Τρότσκι δεν μιλάει ιδιαίτερα για μονοπώλια (εξαίρεση ένας πρόλογος στον Α τόμο του Κεφαλαίου το 1938. Γενικά η άποψή του για την κρίση είναι προβληματική για άλλους λόγους έχω γράψει σχετικά 3) Ο Στάλιν το 28 είχε χάσει τα αυγά και τα πασχάλια. Από τη μία είχε χρεοκοπήσει η ΝΕΠ και όλα όσα λέγανε πριν με το Μπουχάριν “σοσιαλισμός με ρυθμό σαλιγκαριού” κλπ. Από την άλλη ο Μπουχάριν τον είχε πείσει ότι δεν υπάρχει περίπτωση κρίσης. Για τη ΝΕΠ βρήκε (σωστή) λύση στα πενταετή με τραγικές όμως συνέπειες λόγω της καθυστερημένης εφαρμογής. Εδώ μάλιστα η “αριστερή αντιπολίτευση” του προσάπτει (και σωστά) ότι στην ουσία υιοθέτησε τη γραμμή της.Στα διεθνή (και εδώ στέκομαι ιδιαίτερα) αποτέλεσμα του αιφνιδιασμού ήταν η καταστροφική γραμμή της Κομιντέρν γνωστή ως “τρίτη περίοδος”. Μια σεχταριστική πολιτική που μοιάζει με τη σημερινή γραμμή του ΚΚΕ σε αρκετά σημεία. Συμπέρασμα: Η αποτίμηση της εμπειρίας του σοσιαλισμού είναι σημαντική και για τα σημερινά δεδομένα όμως όχι από τη σκοπιά της δικαίωσης κάποιου γιατί στο θέμα της δυναμικής του καπιταλισμού η θεώρηση ήταν από ελλιπής (Λένιν) μέχρι αλλού για αλλού (οι υπόλοιποι) ειδικά ο Στάλιν που δεν τον έννοιζε και ιδιαίτερα.
Δεν συμφωνούμε αλλά Καλή Χρονιά.
Επίσης
σ. Τ.Κ αν δεν ανταπαντούσες, δεν θα ανταπαντούσα εδω:
1) φιλε Νικο βιάζεσαι να βγάλεις συμπεράσματα για το έργο του Λένιν και τις υποδειξεις του, αλλα δεν τα εχεις κατανοήσει καλά. Πάμε λοιπόν πρώτα στα οικονομικά ζητήματα που θετεις με τη διασύνδεση με Χιλφερντιγκ.
Μιλας για εσωτερικη συνέπεια, μόνο που ξεχνάς οτι ο Χιλφερντιγκ κάνει το εξής λάθος που έκαναν και ολοι οι οικονομολόγοι που έκαναν κριτικη στη θεση του Μαρξ για τον 3ο Τομο, ότι η θεωρία της αξιας είναι ασύνδετη με το νόμο της εξίσωσης του μέσου κέρδους. Κι αυτοι λόγους εσωτερικής συνέπειας επικαλούνταν. Υποστήριζαν οτι εφόσον οι τιμές των εμπορευμάτων δεν κυμαίνονται με μεση τιμή την αξία τους, που αντιστοιχει στο μέσο κοινωνικά αναγκαίο χρόνο εργασίας, αλλα κυμαίνονται με μέση τιμή την ΤΙΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ =(κόστος παραγωγής + μέσο κέρδος) τότε η θεωρία της αξίας ειναι…μάπα.
Στην ουσία τα ίδια έλεγε ο Χίλφερεντιγκ για την μονοπωλιακή τιμή. Και εδώ ο Λένιν (και ο Λαφάργκ νωρίτερα) τον διορθώνει με τη θέση για το μέγιστο κέρδος που ειναι πολύ πάνω απο το μέσο κέρδος που σχηματίζεται στην εσωτερική αγορα. Αν προσέξεις θα δεις οτι αυτο το έχω γράψει ΕΞΑΡΧΗΣ. Γιατι υποψιαζόμουν εξαρχής ότι δεν συμπεριλαμβάνεις στην ανάλυσή σου έναν απο τους κύριους νόμους του μονοπωλιακού καπιταλισμού, ότι τα μονοπώλια κυνηγούν και ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΟΥΝ ΤΟ ΜΕΓΙΣΤΟ ΚΕΡΔΟΣ για να διατηρηθούν. Και το μέγιστο κέρδος, μάντεψε προέρχεται απο τη “πιο κερδοφόρα (αδιαφορο αν ειναι παραγωγική ή μη παραγωγική)” τοποθέτηση στην εσωτερική αγορά, και στη διεθνή αγορά, εξασφαλίζοντας με ληστρικους όρους σταθερό κεφάλαιο και μισθωτή εργασία. Aυτα ομως φιλε Νίκο δεν τα συμπεριλαμβάνεις στην ανάλυσή σου.
2) Το 1928 ΣΤΟ 6ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ο Στάλιν προέβλεψε ουσιαστικά τη κρίση του 29, όταν ο Χιλφερντιγκ και ολοι οι άλλοι οικονομολόγοι έλεγαν οτι πάμε για ευημερία και μακροημέρευση. Και μάλιστα ο Στάλιν το κάνει πολύ απλά. Εχει υπόψη του ακριβώς πρώτον την απότομη αύξηση της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου μετά το τέλος του Πολέμου (1918) απο τη μια και από την άλλη βλέπει οτι οι σφαίρες επιρροής και τοποθέτησης διεθνώς ειναι ελάχιστες για ΤΑ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ιμπεριαλιστών,η παραγωγή των οποίων εχει αυξηθει τρομακτικά συγκριτικη με την περίοδο πριν την έναρξη του ΑΠΠ, επομένως η εξασφάλιση του μέγιστου κέρδους ειναι ζορικη για όλους. Η νέα διεθνής κριση ειναι μονόδρομος. ΚΑΙ Ο ΣΤΑΛΙΝ ΕΠΕΣΕ ΜΕΣΑ. Ολοι οι “αντιπολιτευόμενοι” έλεγαν οτι αυτα ειναι…παραμύθια. χα χα χα!!!
3) ποια ειναι ακριβώς η σεκταριστική θέση του Στάλιν για την Τρίτη Περίοδο; Το γεγονός ότι προσανατόλισε τα κομμουνιστικά κόμματα να παλαίψουν αμέσως για μέτωπα από τα κάτω στην εργατική τάξη με απεργίες και συγκρούσεις, κρατώντας μέτωπο στην “αριστερά” της σοσιαλδημοκρατίας;; Τους λαφαζαναίους της εποχής; Αποκαλύπτοντας στους εργάτες αμέσως τη δημαγωγία των “αριστερών” που διέσωζαν με ψευτιές τη κυβερνώσα σοσιαλδημοκρατία που ψήφιζε συνεχώς την επικαιροποίηση της μνημονιάρας της ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΩΝ ΒΕΡΑΣΑΛΛΙΩΝ; Φαντάζομαι το ξέρεις οτι το 1928 η κυβέρνηση στη Γερμανία ήταν ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ και αργότερα η κυβέρνηση στη Πρωσσία (το μεγαλύτερο κρατίδιο της Γερμανίας) ήταν πάλι ΣΟΣΙΑΛΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ.
Σου θυμίζω ότι η πρώτη μεγάλη απεργία που κατάφεραν να πυροδοτήσουν οι γερμανοι κομμουνιστές ένα μήνα μετά το 6ο Συνέδριο της Διεθνούς ειναι η απεργία του ΡΟΥΡ, της βιομηχανικής ατμομηχανής της Ευρώπης, όταν οι βιομηχανοι του ΡΟΥΡ κύρηξαν ΛΟΚ-ΑΟΥΤ.
. Οι χειρότεροι απεργοσπάστες, αυτοι που υπονόμευσαν με κάθε τρόπο την απεργία ήταν η ηγεσία της αριστερής σοσιαλδημοκρατίας. Οι δεξιοι δεν ανακατεύτηκαν καν στον αγώνα. Ζήτησαν….εγγυήσεις απο τα δικαστήρια ότι οι άνεργοι απο τα λοκ-αουτ που κήρυξαν οι βιομήχανοι, λόγω της ΚΡΙΣΗΣ που άρxιζε, θα δέχονταν επιδόματα.
.
Στην επόμενη πρωτομαγιά, στο Βερολίνο, οι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες έστησαν μυδράλια στη πορεία των εργατών, μονο και μονο επειδή επικεφαλής ήταν κομμουνιστές.ΕΙΧΑΝ ΑΠΑΓΟΡΕΨΕΙ ΤΙΣ ΠΟΡΕΙΕΣ στη πρωτομαγιά!!!
Μην παραθυθιάζεσαι απο αστους ιστορικούς φίλε μου.
Οσο για τη ΝΕΠ, μαλλον ξεχνάς τΑ ΟΥΣΙΩΔΗ. Οτι το πρώτο πεντάχρονο μόλις ειχε αρχίσει οταν η “αριστερή αντιπολίτευση” μιλούσε για….κολλεκτιβοποίηση. Μηχανές ομως δεν υπήρχαν. Τι σοϊ συνεταιρισμοι θα ήταν αυτοι;
Τα κοχλόζ φιλτατε εγιναν και σταθεροποιήθηκαν πάνω στην ύπαρξη μηχανών τρακτέρ, κομπέιν, κτλ…
Οσο για τον Μπουχάριν, όταν εμφανίστηκαν τα δύσκολα, όταν δηλαδή οι κουλάκοι άρχισαν να παρακρατούν τα σιτηρά στις αποθήκες τους με αφορμή μια χρονια ξηρασίας και οι πόλεις άρχισαν να απειλούνται με λιμο, ο Μπουχάριν αλλαξε 10 γραμμες, απο το ότι δεν πρέπει να προβούν οι σοβιετικοι σε κανενα μέτρο μπουκαρίσματος στις αποθήκες των μαυαγοριτών κουλάκων μέχρι οτι οι κουλάκοι μπορουν να μπουν στις κολλεκτιβες με αυτούσιο το κεφάλαιό τους
περιττό να πω φαντάζομαι το ξέρεις οτι περίπου κατά το ήμισυ η εμπορευσιμη παραγωγή στις πόλεις ήταν κουλάκικη.
φαντάζομαι στις σοσιαλιστικές κολλεκτίβες που οραματίζεσαι δεν χωράνε κουλάκοι του κάμπου της Λάρισας ή κουλάκοι απ’ τη Κρήτη, ξέρεις αυτοι που κάθε φορά που οι ναυτεργάτες κάνουν απεργία αρχίζουν τις τραμπούκικες επιθέσεις στους απεργούς.
Οταν ξεκίνησε η κοελλκτιβοποίηση το 1929 υπήρχαν μηχανές. Υπήρχε η βιομηχανία για να στηρίξει την αντικατάσταση της εμπορεύσιμης παραγωγής του κουλάκικου νοικοκυρίου με ΚΟΛΧΟΖ.
και αν θες να πιάσουμε κι αυτο το ζήτημα αναλυτικα και με στοιχεια ΚΑΝΕΝΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑ.
1) Για να καταλαβαίνουμε τι λέμε: με ΜΟΝΟΠΩΛΙΑ για ποια εξίσωση του μέσου ποσοστού κέρδους μιλάμε??? 2) Στο έχω επισημάνει αρκετές φορές το μέσο ποσοστό κέρδους δεν εξισώνεται. Δεν υπάρχει ΚΑΜΙΑ εμπειρική μελέτη που να δείχνει κάτι τέτοιο. Η εξίσωση αφορά το “ποσοστό κέρδους του ρυθμιστικού κεφαλαίου” 3) Αλλά ακόμα και έτσι αυτό αφορά συνθήκες ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ και όχι ΜΟΝΟΠΩΛΙΟΥ. 4) Τα εμπορεύματα ανταλάσσονται στις αξίες τους μόνο όταν τα κέρδη είναι 0. Έχει αποδειχθεί ότι οι αγοραίες τιμές διακυμαίνονται γύρω από τις τιμές παραγωγού που όμως δεν αφορούν το “μέσο ποσοστό κέρδους” αλλά το ποσοστό κέρδους του “ρυθμιστικού κεφαλαίου”. Κοντολογίς αυτά που λες είναι ευθέως αντιφατικά μεταξύ τους και οφείλονται στην προσπάθεια να κρατήσεις την εργασιακή θεωρία της αξίας μαζί με τα μονοπώλια και αυτό δε γίνεται. Τέλος, ο νόμος της αξίας στο Μάρξ αφορά την ανάδειξη της βασικής αντίθεσης κεφάλαιο-εργασία και όχι την εξίσωση του ποσοστού κέρδους. Για τα ιστορικά αλλά και για αυτά θα κάνω μια ανάρτηση με το καινούργιο χρόνο για να οργανωθεί κάπως η κουβέντα που είναι ενδιαφέρουσα
τι μας λες; Μαλλον ακριβως το αντιθετο γινεται, η θεωρία της αξιας συμβαδίζει τέλεια με τα μονοπώλια. Η μονοπωλιακη τιμη ειναι ιση με τα έξοδα παραγωγής συν το ανώτατο κέρδος, που ξεπερνάει σημαντικα το μέσο ποσοστό κέρδους.Η μονοπωλιακη τιμη ειναι μεγαλύτερη απο τη τιμη παραγωγής και ξεπερνάει την αξία των εμπορευμάτων.Παρά ταύτα δεν μπορει να εξαλείψει τα όρια που καθορίζει η αξία των εμπορευμάτων. Το υψηλό επίπεδο τιμών των μονοπωλιακών τιμών δεν αλλάζει το συνολικό ποσό της αξίας και της υπεραξίας που παράγεται στην παγκόσμια κεφαλαιοκρατική οικονομία: ο,τι κερδίζουν τα μονοπώλια, το χάνουν οι εργάτες, οι μικροπαραγωγοί, ο πληθυσμός των εξαρτημένων χωρών. Μια απο τις πηγές του ανώτατου κέρδους που παίρνουν τα μονοπώλια είναι η αναδιανομή της υπεραξίας με αποτέλεσμα οι μη μονοπωλημένες επιχειρήσεις πολλές φορές να μη βγάζουν ούτε το μέσο κέρδος.
προφανως αντιγραφω, μάντεψε τι ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ της ΕΣΣΔ, 1954.
Συνεχίζω
Το κατάλαβα γι αυτό “συμβαδίζει”. Κοίτα όμως επειδή αυτά είναι άσχετα σύμφωνα με όλα τα οικονομικά που ξέρουμε δεν το αφήνεις καλύτερα. Για να σου δώσω να καταλάβεις πόσο άσχετα είναι στις εμπειρικές μελέτες για ύπαρξη μονοπωλίου η διαφοροποίηση των κλαδικών ποσοστών κέρδους είναι το κριτήριο.
πάμε παρακάτω: μέσο κέρδος ειναι το ίσο κέρδος για κεφάλαια μέσου μεγέθους, που είναι τοποθετημένα σε διαφορετικούς κλάδους της παραγωγής….
Ετσι λοιπόν ο διακλαδικός συναγωνισμός καταλήγει στην εξίσωση των διαφορετικών ποσοστών κέρδους που υπάρχουν στους διάφορους κλάδους της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής, σ΄ ένα γενικό (ή μέσο) ποσοστό κέρδους. Η εξίσωση αυτή πραγματοποιείται με τη μετάγγιση κεφαλαίου (συνεπώς και εργασίας) απο όρισμένους κλάδους σε άλλους
Με το σχηματισμό του μέσου ποσοστού κέρδους οι κεφαλαιοκράτες ορισμένων κλάδων…. χάνουν ένα μέρος της υπεραξίας που δημιούρησαν οι εργάτες τους. Απ’ την άλλη μεριά ομως οι κεφαλαιοκράτες άλλων κλάδων πραγματοποιούν ένα πλεόνασμα υπεραξίας. Αυτό σημαίνει ότι οι πρώτοι πουλάνε τα εμπορεύματά τους σε τιμές κάτω από την αξία τους., ενώ οι δεύτεροι τα πουλάνε σε τιμές που ξεπερνάνε την αξία τους. Η τιμή του εμπορεύματος κάθε κλάδου σχηματίζεται τώρα από τα έξοδα παραγωγής συν το μέσο κέρδος
ό.π., σελ 201
Νίκο για δώσε σε παρακαλώ τον ορισμό του “ρυθμιστικού κεφαλαίου” μαζί με τα υπόλοιπα που λες.
Για να μιλάμε συγκεκριμένα όπως λες.
το υποδειγμα που παρουσιάζει το εγχειρίδιο για την εξίσωση του ποσοστού κέρδους ειναι ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης λόγω της κεφαλαιακής μετάγγισης απο τον έναν κλάδο στον άλλο
Σου είπα δεν εξισώνεται πουθενά το μέσο ποσοστό κέρδους εκεί εσύ, Επίσης το ποσοστό κέρδους του “μέσου κεφαλαίου” δεν έχει σχέση με μαρξιστικές κατηγορίες είναι μια προσπάθεια συγκερασμού θεωρίας μονοπωλίου και του ανταγωνισμού. Το πρόβλημα είναι ότι εννοεί τη νεοκλασική θεωρία του “τέλειου ανταγωνισμού”. Το ρυθμιστικό κεφάλαιο είναι το κεφάλαιο που χρησιμοποιεί την ποιο παραγωγική μέθοδο. Με αυτή την έννοια είναι κριτήριο για τη κινητικότητα του κεφαλαίου προς τους ποιό κερδοφόρους κλάδους και συνακόλουθα την εξίσωση του ποσοστού κέρδους μέσω μεταβολών στη προσφορά. Αν εννοεί κάτι τέτοιο το εγχειρίδιο πάει καλά το πρόβλημα βέβαια μένει πώς συνδυάζεται με το μονοπώλιο. Άσε να το δούμε ποιό συνολικά στο πλαίσιο μιας δεύτερης ανάρτησης που θα επικεντρώνει στα θέματα που αναδείχθηκαν από τη συζήτηση.
και κάτι αλλο, να εισαι ΚΑΙ ΕΣΥ ΞΕΚΑΘΑΡΟΣ σε κατι.
Οπως βλέπεις σύμφωνα με την Πολιτική Οικονομία της ΕΣΣΔ η θεωρία της αξίας συμβαδίζει με την εξίσωση του ποσοστού κέρδους σε κάθε κλάδο.
Εσυ ομως -απ’ οτι καταλαβαίνω- αφήνεις να αιωρείται οτι η θεωρία της αξιας δεν συμβαδίζει με τον κεφαλαιακό ανταγωνισμό, οτι ειναι κατι άσχετο.
ΑΥΤΟ ΟΜΩΣ ΕΙΝΑΙ ΦΑΟΥΛ. Γιατι τότε ο καθένας κακοπροαίρετος θα σου πει οτι αν η τιμη παραγωγής ειναι άσχετη με την αξια, τότε πάπαλα και ο νομος της υπεραξίας.
Ετσι δεν ειναι Νίκο;
ΘΑ ΣΟΥ ΠΕΙ: ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΣΥΝΕΠΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΝΟΜΟΥΣ ΠΟΥ ΔΙΑΤΥΠΩΝΟΝΤΑΙ ΣΤΟ 1ο ΤΟμο του ΚΕφαλαίου και στους νόμους που διατυπώνονται στο 3ο Τομο του κεφαλαίου. Αυτο δεν λες πάνω-κάτω Νίκο;
Ενω οι σοβιετικοι εξηγούν με ενα απλό υπόδειγμα οτι η τιμη παραγωγής μπορει να μην ειναι ιση με την αξια του εμπορεύματος, κυμαίνεται όμως πάνω κάτω απο την αξια του εμπορεύματος. Για να το πω αλλιως; Η ΜΕΣΗ ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΙΑΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΣ (=η τιμη παραγωγής) δεν μπορει να ξεπεράσει την αξία του εμπορεύματος που αντιστοιχεί στην την ανώτατη υπεραξία όλων των κλάδων.
Και δινουν ακριβως τα περιθώρια της διακύμανσης και των μονοπωλιακών τιμών σε σχέση με τις αξιες των εμπορευμάτων ΣΥΝΟΛΙΚΑ. Γιατι η μονοπωλιακή τιμή μπορει οντως να ειναι πάνω απο το κοστος παραγωγής + την ανώτατη υπεραξία, κλέβοντας στην ανταλλαγή τα υπόλοιπα εμπορεύματα. Το κλέψιμο όμως εχει συγκεκριμένα περιθώρια, που πάλι τα καθορίζει η θεωρία της αξιας.
αρα οι σοβιετικοι ισχυρίζονται οτι υπάρχει εσωτερικη συνεπεια των νόμων που διατυπώνει ο Μαρξ σε ολους τους τόμους του κεφαλαίου,
ΣΕ ΑΝΤΙΘΕΣΗ ΜΕ ΕΣΕΝΑ…
Σου το ξαναλέω η εξίσωση των μέσων ποσοστών κέρδους εμπειρικά ΔΕΝ ΙΣΧΥΕΙ/ ΔΕΝ ΕΠΑΛΗΘΕΥΕΤΑΙ. Υπάρχουν λοιπόν τρεις πιθανότητες α) ο Μάρξ κάνει λάθος β) Η Σοβιετική πολιτική οικονομία όπως τη λες κάνει λάθος γ) και οι δύο κάνουν λάθος, Εγώ ψηφίζω το β διότι προφανώς τα παιδιά δεν καταλάβαιναν τη θεωρία του ανταγωνισμού στο Μάρξ άρα και το πώς συντελείται η εξίσωση των ποσοστών κέρδους. Πίστευαν (όπως και άλλοι π΄χ΄, Sweezy) ;ότι ο Μάρξ είχε μια νεοκλασική θεωρία τέλειου ανταγωνισμού όπου όλοι είναι παραλήπτες τιμών και η προσφορά ισούται με τη ζήτηση. Δεν είναι αυτή η Μαρξιστική πολιτική οικονομία αλλά ούτε λειτουργούν έτσι οι καπιταλιστικές οικονομίες.
ειναι σίγουρο ότι στο υπόδειγμα της Πολιτικής Οικονομίας της ΕΣΣΔ γίνεται καποια αφαίρεση, δεν νομίζω όμως οτι αλλάζει κάτι στην ουσία της μελέτης. Προφανως εκει υπάρχει τέλειος ανταγωνισμός και εκλειπει η έννοια του ρυθμιστικού κεφαλαίου στο διακλαδικό ανταγωνισμό..
τεσπα…αναμένω τη νεα ανάρτηση, γιατι δεν καταλαβαίνω ποια ειναι η άποψή σου για τη μονοπωλιακή τιμή και τη διακύμανσή της. Υπάρχει αυτή; που εμφανιζεται;
αλλα αυτα αργοτερα.
καλη πρωτοχρονια…
και κατι ακομη. Το ρυθμιστικό κεφάλαιο πριν το όρισες ως το κεφάλαιο που αποδίδει το ανώτατο ποσοστο κερδους. Αυτο ακριβως ειναι το υπόδειγμα των σοβιετικών :-), χε, χε.
Η πλακα ειναι οτι ξέρουμε πολύ καλά οτι το υπόδειγμα αυτο ειναι για τον προ-μονοπωλιακο ανταγωνισμό. Δεν ισχύει οταν υπάρχουν μονοπώλια.
εσύ ισχυρίζεσαι οτι υπάρχει απόδειξη ότι τελικά τα εμπορεύματα εχουν αγοραία τιμή με μέση τιμή την τιμή παραγωγής του ρυθμιστικού κεφαλαίου. Κάνω λάθος;
ε, αυτο δεν ισχύει φιλε μου με τίποτα. Εκτος αν κανεις biased ανάλυση θεωρώντας κάθε φορά ότι σε βολεύει ως ρυθμιστικό κεφάλαιο σε κάθε κλάδο.
το μονοπωλιακο κέρδος ειναι πολύ μεγαλύτερο από την ανώτερη υπεραξια σε κάθε κλάδο και το κλασικότερο παράδειγμα σήμερα ειναι η αγροτικη οικονομία, που ο φτωχός αγρότης δεν βγάζει καλά-καλά το κόστος παραγωγής χωρίς κρατική επιδότηση.
1)Αφού εξισώνεται το ρυθμιστικό κεφάλαιο πώς εξισώνεται το μέσο ποσοστό κέρδους?? 2) Συνεχίζεις μόνος σου λέγοντας ότι το μονοπωλιακό κέρδος είναι ανώτερο της υπεραξίας. Άρα παραδέχεσαι ότι δεν ισχύει ο νόμος της αξίας. Κοντολογίς όλο αυτό που παρουσιάζεις είναι ένα αντιφατικό οικοδόμημα. Καλή πρωτοχρονιά
καθόλου αντιφατικο δεν ειναι. Αφου ειπαμε το σύνολο των τιμων των εμπορευμάτων που πραγματοποιούνται σε μια χρονια δεν μπορει να ειναι μεγαλύτερο απο το σύνολο των αντίστοιχων αξιών. Αυτο το υπερκέρδος που κερδίζει το μονοπώλιο το χάνουν αλλοι. Δεν γεννιεται αξία απο το μηδεν. Που ειναι η δυσκολία να το καταλάβεις αυτο; Εγώ βλέπω απόλυτη συνέπεια με τη θεωρία της αξιας.
οσον αφορά το ρυθμιστικο κεφάλαιο, που αφορά την υποδοχη αλλων κεφαλαιων μετάγγισης στο διακλαδικό ανταγωνισμο, συ ειπας νωρίτερα οτι ειναι αυτο που αποδιδει το ανώτατο ποσοστο κερδους, σε αντιπαράθεση που ειχες με τον Θανάση. Αρα δεχεσαι ελεύθερο ανταγωνισμο και μετά χτυπας τους σοβιετικους για ενα μοντέλο-υποδειγμα που αφορά το προμονοπωλιακο ανταγωνισμό και δεχονταν κι αυτοι ελευθερο ανταγωνισμο!
Ελα μου, ομως, που όπως σου ειπε και ο Θανάσης παρακάτω, το ρυθμιστικό κεφάλαιο ειναι το κεφάλαιο με τη ΓΕΝΙΚΑ ΔΙΑΘΕΣΙΜΗ ΜΕΘΟΔΟ. Ομως η μέθοδος του μονοπωλιακού κεφαλαίου, που αποσπά το ανωτατο ποσοστό κέρδους, δεν ειναι η γενικά διαθέσιμη μέθοδος για ολα τα υπόλοιπα κεφάλαια που συρρέουν σε ένα συγκεκριμένο κλάδο.
Το ρυθμιστικο κεφάλαιο ΛΟΙΠΟΝ θα αποδίδει ποσοστό κέρδους πολύ χαμηλότερο του μονοπωλιακού κεφαλαίου.
εμενα ολα μια χαρά μου φαινονται. Αν εχεις πρόβλημα με το μέσο κέρδος σε όλους τους κλάδους, αν σε χαλάει αυτη η αφαίρεση, λες και στη κριτική που κάνεις στο Περισσό λαμβάνεις υπόψη σου ολους τους παράγοντες αναλυτικά, κανενα πρόβλημα, αυτο που σου λέω ισχύει και για το μέσο κέρδος μέσα στον ίδιο τον κλάδο, που εξαρτάται απο την απόδοση του ρυθμιστικού κεφαλαίου σε κάθε κλάδο..
Αυτο που δεν μπορώ να καταλάβω ειναι γιατί δεν δέχεσαι οτι υπάρχουν μονοπωλιακες τιμές το 2016. Σου ανέφερα το κλασσικότερο παράδειγμα ολων: την αγροτικη οικονομια. Η τιμή των αγροτικών εμπορευμάτων ειναι στα τάρταρα πολύ κάτω απο την αξια τους, γιατι τα μονοπώλια χρειάζονται τα εμπορεύματα της αγροτικης παραγωγής ως πρώτες ύλες στη βιομηχανία ένδυσης, βιομηχανία τροφίμων κτλ….
O Χιλφερντιγκ μάλιστα το εξηγει μια χαρά:
https://www.marxists.org/archive/hilferding/1910/finkap/
In fact, the cartel price depends upon demand, but this is itself capitalist demand. Theoretically, therefore, the cartel price must in the end be equal to the price of production plus the average rate of profit. But this average rate has undergone a change. There is one rate for the large cartelized industries and another for the spheres of small-scale industry which have become dependent upon them; and the capitalists in the cartelized industries rob the latter of a part of their surplus value, so reducing their income to a mere salary.
Nevertheless, this kind of price fixing, like the single or partial cartel itself, is only provisional. Cartelization involves a change in the average rate of profit. The rate of profit rises in the cartelized industries and falls in the non-cartelized ones, and this discrepancy leads to new combinations and further cartelization. For those industries which remain non-cartelized the rate of profit continues to fall. The cartel price will rise by the same amount above the price of production as it has fallen below the price of production in the non-cartelized industries. In so far as there are joint-stock companies in the non-cartelized industries, their prices cannot fall below c + i (cost price plus interest), because otherwise the investment of capital would be impossible. Thus the increase in the cartel price is limited by the extent to which it is possible to reduce the rate of profit in the non-cartelized industries. Among the latter the rate of profit is equalized at a low level through the competition of capital for spheres of investment.
και παρακάτω:
Cartelization brings exceptionally large extra profits,[4] and we have seen how these extra profits are capitalized and then flow into the banks as concentrated sums of capital. But at the same time cartels tend to slow down capital investment; both in the cartelized industries, because the first concern of a cartel is to restrict production, and in the non-cartelized industries because the decline in the rate of profit discourages further capital investment. Consequently, while the volume of capital intended for accumulation increases rapidly, investment opportunities contract. This contradiction demands a solution, which it finds in the export of capital, though this is not in itself a consequence of cartelization. It is a phenomenon that is inseparable from capitalist development. But cartelization suddenly intensifies the contradiction and makes the export of capital an urgent matter.
αφού οι τιμές είναι μεγαλύτερες από τις αξίες λόγω μονοπωλίων και τα ποσοστά κέρδους δεν εξισώνονται γ ια τον ίδιο λόγω πώς οι τιμές είναι ίσες με τις αξίες? Το σχήμα μπάζει από παντού γιατί επιμένεις?
δεν ειναι ολες οι τιμές μεγαλύτερες απο τις αξίες φιλε Νικο. Ειναι οι μονοπωλιακές τιμές μεγαλύτερες από τις αξίες. Στο παράδειγμα της αγροτικής οικονομίας ο φτωχός αγρότης δεν βγάζει πολλες φορές ουτε το κόστος παραγωγής, την υπεραξία του την καρπώνεται το μονοπώλιο με πολλους τρόπους (ενδιάμεσους κτλ…). Η τιμή του αγροτικού εμπορεύματος ειναι κάτω απο την αξία του.
Ο Χιλφερντιγκ λοιπόν ειναι ο πρώτος που διατυπώνει με συστηματικό τρόπο τη συγκρότηση των μονοπωλίων μέσα απο τη κεφαλαιοκρατική συσσώρευση (συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου) και εξηγει λοιπόν οτι σε ενα κλάδο όσο μεγαλύτερο ειναι το μονοπωλιακό κέρδος τοσο μικρότερο ειναι το μέσο κέρδος των μη μονοπωλιακων κεφαλαιων του κλάδου.
Εσυ συνεχώς ΦΑΣΚΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΦΑΣΚΕΙΣ. Αν το ρυθμιστικο κεφάλαιο οπως μας είπες ΠΡΙΝ ήταν ίσο με το ΑΝΩΤΑΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΚΕΡΔΟΥΣ σε κάθε κλάδο , τότε εχουμε ΑΥΤΟΜΑΤΑ εξίσωση των μέσων ποσοστών κέρδους σε κάθε κλάδο. Δεν θέλει και πολύ μυαλό να καταλάβεις γιατί γινεται αυτό. Κάθε καπιταλιστής σκανάρει τις μέγιστες αποδόσεις σε κάθε κλάδο και τρέχει να επενδύσει με τη μέθοδο του κεφαλαίου που έχει το ανώτατο ποσοστό κέρδους. Να, όμως, που αυτό δεν γινεται ΚΑΙ ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΟΝ ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΟ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ.
Ο Λένιν υιοθέτησε πλήρως το σχήμα του Χίφλερντιγκ, απαλλάσσοντάς το ομως απο λάθη οπορτουνιστικά. Ενα απο τα βασικά ζητήματα που θέτει ο Λένιν για την ανάλυση του χιλφερντιγκ, ειναι το εξης: ενω ο Χιλφερντιγκ συνειδητοποιει ότι το μονοπωλιακό κεφάλαιο ΕΞΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ενα τεράστιο ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΠΟΥ ΤΟ ΚΑΤΕΥΘΥΝΕΙ ΑΥΤΟΜΑΤΑ ΣΤΙΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ για να επιφέρει ΜΕΓΙΣΤΟ κέρδος, ΣΤΑΜΑΤΑΕΙ στην ανάλυση του κρισιμότερου σημείου του ιμπεριαλισμού: ΤΟ ΠΩΣ ΔΗΛΑΔΗ ΜΙΑ ΧΟΥΦΤΑ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ ΜΟΙΡΑΖΟΥΝ ΤΟ ΚΟΣΜΟ ΣΕ ΣΦΑΙΡΕΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ και ΛΕΗΛΑΣΙΑΣ.
Εσυ πας ΠΙΟ ΠΙΣΩ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΧΙΛΦΕΡΝΤΙΓΚ ΦΙΛΕ ΜΟΥ. ΕΣυ δεν δέχεσαι καν οτι υπάρχουν μονοπώλια.
Ο στόχος της παρέμβασής μου ήταν ακριβώς να αναδείξω αυτή την αντίφασή σου. Δεν φαινόταν εξαρχής, ομως, το υποπτευόμενουν από τον τρόπο που απομόνωσες ενα συγκεκριμένο κομμάτι της ανάλυσης των θέσεων του Περισσού.
Ο Λένιν λέει λοιπόν για τον χίλφερντιγκ:
https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1916/ni-theta/hilferd.htm
Lenin repeatedly refers to Hilferding’s book Finance Capital. While drawing on its factual data in discussing particular aspects of monopoly capitalism, Lenin criticises the author for his non-Marxist propositions and conclusions on cardinal problems of imperialism. Lenin describes Hilferding—a prominent German Social-Democrat and Second International leader—as a Kantian and Kautskyite, a reformist and “persuader of the imperialist bourgeoisie” (see p. 613 of this volume). By divorcing politics from economics, Hilferding gives an incorrect definition of imperialism and finance capital; he glosses over the decisive role of the monopolies under imperialism and the sharpening of its contradictions; he ignores such important features of imperialism as the division of the world and the struggle for its re-division, and the parasitism and decay of capitalism, thus taking “a step backward compared with the frankly pacifist and reformist Englishman, Hobson” (see present edition, Vol. 22, p. 193). In spite of its serious errors, however, Hilferding’s book played a positive part in the study of the latest phase of capitalism. p. 333
_____________________
αν συνεχίσεις, θα αρχισω να σου ανεβάζω εκτεταμένα αποσπάσματα του Λένιν απο τον Ιμπεριαλισμό και τις αντιστοιχες θέσεις του Χιλφερντιγκ.
αντι λοιπόν να αντιπαρατίθεσαι στο Χίλφερεντιγκ, διάλεξε καλύτερα να αντιπαρατεθείς στον Λένιν :-)
Αν τουλάχιστον δεν εξισώνονται τα ποσοστά κέρδους δεν είναι δυνατόν το σύνολο των τιμών να ισούται με το σύνολο των αξιών ακόμα και αν υπάρχουν μη μονοπωλιακοί κλάδοι. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί σε συνθήκες μονοπωλίου αφού οι μονοπωλιακοί κλάδοι έχουν υψηλότερα ποσοστά κέρδους.
Ακριβώς κουίντο ,για απόψεις Λένιν για Χίλφερτινγκ,στα τετράδια σελ. 308,592,753.τ.28 και στον Ιμπεριαλισμό σελ.313,τ.27.
Επίσης εγώ δεν είπα ότι δεν υπάρχει χρηματικό κεφάλαιο αυτό που είπα είναι ότι δεν μπορεί να αυτονομηθεί πλήρως ή να επιβληθεί στο παραγωγικό κεφάλαιο.
Τέλος, ο καπιταλισμός παράγει μια μεγάλη κρίση κάθε σαράντα χρόνια περίπου παρά την εμφάνιση των “μονοπωλίων” περίεργο.
το μέσο ποσοστό κέρδους αντιστοιχεί στο μέσο κέρδος που προκύπτει απο τον ανταγωνισμό των κεφαλαιοκρατών σε όλες τις σφαίρες τοποθέτησης, όχι μονο στη βιομηχανία.
Στο τρίτο Τόμο ο Μαρξ εξετάζει πρώτα πως παράγεται το μέσο κέρδος αρχικά στη βιομηχανία. Μετέπειτα ομως εξετάζει το εμπορικό κέρδος, το τραπεζικό κέρδος κ.ο.κ και τα συνδυάζει με το μέσο κέρδος. Για κοιταξε κάθε εδάφιο ξεχωριστά. Θα δεις τη μαγική λεξούλα μέσο κέρδος.
Οταν ο Μαρξ καταλήγει στη διατύπωση του νόμου της πτωτικής τάσης του ποσοστου κέρδους, το κάνει χρησιμοποιώντας τη θεωρία της αξίας. Γιατι εμπειρικά ο ίδιος ειχε δει οτι ο βαθμός εκμετάλλευσης της εργασίας υ/μ σε αρκετές περιπτώσεις αυξανόταν πολύ βραδύτερα απ’ οτι η οργανική σύνθεση του κεφαλαίου σ/μ, επομένως το ποσοστο κέρδους υ/μ/(σ/μ+1) τείνει να πέσει.
Το θέμα ειναι οι παράγοντες που κάθε φορά αντιρροπούν τη πτώση. Η μελέτη αυτών των παραγόντων μας ενδιαφέρει, γιατι αυτοι οι παράγοντες ειναι που σηματοδοτούν σε τελευταία ανάλυση τη κρίση.
Κατάλαβες τώρα τι λέω; Δεν φτάνει να λες λοιπόν οτι και αυτή η κριση οφείλεται στην πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους.
Φαντάζομαι κατάλαβες τη διαφωνία μας.
1)Κέρδος προκύπτει από τους παραγωγικούς κλάδους της βιομηχανίας και των υπηρεσιών (π.χ. μεταφορές).2) Το εμπόριο και οι τράπεζες δεν παράγουν αξία και υπεραξία καταναλώνουν τμήμα της αξίας και υπεραξίας της παραγωγής αυτό λέει ο Μάρξ στον τρίτο τόμο. 3) Ο ανταγωνισμός δεν εξισώνει τα μέσα ποσοστά κέρδους των παραγωγικών κλάδων αλλά τα “ρυθμιστικά ποσοστά κέρδους” των κλάδων υπάρχουν μελέτες μαρξιστών σε όλες τις οικονομίες που το αποδεικνύουν αυτό (για την Ελλάδα Τσουλφίδης και Τσαλίκη 2005) 4) Το ποσοστό κέρδους πέφτει ανεξάρτητα από την άνοδο του βαθμό εκμετάλλευσης (s/v) αντίθετα με ότι λέει ο Sweezy. Ο ποιό απλός τρόπος να το δεις είναι αν πεις r=P/K δηλαδή ποσοστό κέρδους (r) = κέρδη (P)/ Κεφάλαιο (Κ). Διαρώντας αριθμητή και παρονομαστή με την παραγωγή (Q) έχεις r=(P/Q)*(Q/K). Αν ο λόγος κεφαλαίου παραγωγής (Q/K) αυξάνει λόγω αυξημένης οργανικής σύνθεσης τότε το ποσοστό κέρδους θα πέφτει διότι το μερίδιο των κερδών (P/Q) δεν μπορεί να αυξηθεί πέρα από ένα σημείο λόγω της ανάγκης αναπαραγωγής της εργατικής τάξης. Πλήρης απόδειξη υπάρχει στο Rosdolsky 1970 “Thw Making of Marxs’ Kapital”. 5) Οι αντίρροπες τάσεις (τόμος ΙΙΙ κεφ. 14) δεν έχουν να κάνουν με τη κρίση αλλά με το ξεπέρασμά της, Νομίζω ξαναδές το επιχείρημα.
Μια μικρή διόρθωση για παραπάνω εκεί που λέω “αν ο λόγος κεφαλαίου/ παραγωγής αυξάνει” έπρεπε να γράψω (K/Q) και όχι (Q/K) όπως έγραψα εκ παραδρομής
1. Η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους αφορά το ποσοστό κέρδους στο σύνολο της (ιδιωτικής, καπιταλιστικής) οικονομίας. Το “ρυθμιστικό κεφάλαιο” δεν είναι το πιο παραγωγικό όπως γράφεις αλλά αυτό σε κάθε κλάδο με την καλύτερη γενικά διαθέσιμη μέθοδο παραγωγής και επομένως σχεδόν ποτέ δεν έχει το μέγιστο ποσοστό κέρδους. Το “ρυθμιστικό κεφάλαιο” αφορά την τάση εξίσωσης των κλαδικών ποσοστών κέρδους η οποία είναι η τάση εξίσωσης όχι των μέσων ποσοστών κέρδους κάθε κλάδου αλλά των ποσοστών κέρδους των “ρυθμιστικών κεφαλαίων” κάθε κλάδου. Καμία σχέση με το νόμο της πτωτικής τάσης του (γενικού μαρξικού ή/και του καθαρού, η/και του επιχειρηματικού) ποσοστού κέρδους.
2. Η αυξανόμενη οργανική σύνθεση κεφαλαίου που είναι ο βασικός μηχανισμός πίσω από τον νόμο της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους δεν “έχει να κάνει με την αντίθεση κεφάλαιο/ εργασία που πραγματώνεται στην αυξανόμενη οργανική σύνθεση του κεφαλαίου” όπως γράφεις αλλά με τον καπιταλιστικό ανταγωνισμό που εκφράζεται αδιάκοπα με συσσώρευση κεφαλαίου, τεχνολογική πρόοδο και μείωση του μοναδιαίου κόστους. Το πρώτο είναι το επιχείρημα του Dobb και το δεύτερο του Shaikh (1978). Γι αυτό η τάση κεφαλαιοποίησης της παραγωγής υπάρχει ακόμη και με μειούμενους μισθούς και ασθενικά συνδικάτα.
3. Δεν βοηθάει το διάλογο να επιτίθεσαι στο ΚΚΕ ταυτίζοντας το με τον Σεγκάλ όταν στον Πρόλογο γράφουν δέκα φορές ότι έχει ουσιώδη λάθη. Μάλιστα για το θέμα της κρίσης ο Σεγκάλ μέσα από δαιδαλώδεις και αντιφατικούς ισχυρισμούς το πιο συνεπές σχήμα που προτείνει είναι: αύξηση της οργανικής σύνθεσης κεφαλαίου —> πτώση του ποσοστού κέρδους —–> ανάγκη για επέκταση της παραγωγής ώστε να εξασφαλισθεί επαρκής μάζα κέρδους —-> αντίφαση και κρίση λόγω της περιορισμένης καταναλωτικής δυνατότητας των μαζών και της μόνιμης τάσης για απόλυτη εξαθλίωση της εργατικής τάξης. Αυτή η τελευταία θέση που είναι το κλειδί της όποιας θεωρίας του, γράφουν στον Πρόλογο ότι είναι λάθος.
4. Στις Θέσεις του ΚΚΕ του 19ου Συνεδρίου: “Η σύγχρονη φιλομονοπωλιακή πολιτική η οποία έχει στρατηγικό χαρακτήρα και στοχεύει στην άνοδο του ποσοστού κέρδους (φτηνότερη εργατική δύναμη, αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις, αποκρατικοποιήσεις, κ.α) ……. Αποτελεί μονόδρομο της καπιταλιστικής ανάπτυξης για την ανάσχεση της τάσης πτώσης του μέσου ποσοστού κέρδους….”
Από τις φετινές Θέσεις της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (και όχι του ΝΑΡ) η βασική εξήγηση της κρίσης : «Αντίθετα, πρόκειται για μια δομική κρίση. Είναι το αποτέλεσμα συνδυασμού παραγόντων, όπως: η κρίση των μεθόδων απόσπασης υπεραξίας, του ακολουθούμενου μοντέλου συσσώρευσης (ιδιωτικοποιήσεις, απελευθέρωση των αγορών), της υπερδιόγκωσης του χρηματοπιστωτικού τομέα, της ανάπτυξης και κρίσης των παγκόσμιων καπιταλιστικών ολοκληρώσεων, της πρωτοφανούς όξυνσης των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών, της αντιδραστικής στροφής στο πολιτικό σύστημα και την αστική δημοκρατία, και της κρίσης των παραδοσιακών ιεραρχιών στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα (κρίση ηγεμονίας των ΗΠΑ).» ΑΝΤΑΡΣΥΑ, Θέσεις για την 3η συνδιάσκεψη. (5-6 Μάρτη 2016).
Ποιά είναι πιό κοντά στα γούστα σου; Αν δεν το έχεις προσέξει “multi-causal” crisis την χαρακτήρισαν οι χειρότεροι σοσιαλδημοκράτες. Μην είσαι φτηνός στο αλεύρι και ακριβός στα πίτουρα.
5. Καλή τύχη με τον quinto ….
1) Αφού το ρυθμιστικό κεφάλαιο έχει την καλύτερη μέθοδο παραγωγής δεν έχει και το υψηλότερο ποσοστό κέρδους? 2) Ο καπιταλιστικός ανταγωνισμός είναι μορφή πραγμάτωσης της αντίθεσης κεφάλαιο εργασία (βλ. Shaikh notes on Dobb). 3) Δεν ταύτισα κανένα με το Σεγκάλ μόνοι τους ταυτίστηκαν αρκεί να δεις την βιβλιοπαρουσίαση του Ριζοσπάστη, Σε κάθε περίπτωση εγώ αυτό που είπα είναι ότι όπως ο Σεγκάλ θεωρούν κάθε διακύμανση της παραγωγής καπιταλιστική κρίση και αυτό είναι λάθος έχω άδικο? Μήπως έχω άδικο στην κριτική του Σεγκάλ? 4) Η ΑΝΤΑΡΣΥΑ παρά τα αναλυτικά προβλήματα που εύστοχα αναφέρεις αναγνωρίζει ότι ζούμε μια μεγάλη καπιταλιστική κρίση και αγωνιά για την αριστερή απάντηση το ΚΚΕ τη μια λέει ότι ανεβαίνει το ποσοστό κέρδους την άλλη για κρίση υπερσυσσώρευσης την τρίτη δεν ξέρω τι θα πει πάντως δεν αναγνωρίζει την ιστορικότητα των στιγμών. Προτιμώ λοιπόν αυτούς που τουλάχιστον διαισθητικά καταλαβαίνουν ότι συμβαίνει κάτι σημαντικό, ότι το σύστημα είναι αδύναμο από αυτούς που το αρνούνται πεισματικά. By the way multi causal crisis έλεγε και ο Μαντέλ (όχι ότι συμφωνώ με αυτό βέβαια)
Δε σου είπα για το ποσοστό κέρδους του “ρυθμιστικού κεφαλαίου” σε σχέση με το γενικό ποσοστό κέρδους. Αν θεωρήσουμε ότι το “επιπρόσθετο ποσοστό κέρδους” (incremental rate of profit) του ρυθμιστικού κεφαλαίου καθορίζει την κινητικότητα του κεφαλαίου άρα και την εξίσωση των ποσοστών κέρδους και ότι για το ποσοστό κέρδους (και των ρυθμιστικών κεφάλαιων) ισχύει η ακόλουθη εξίσωση
r=P/K→r ̇=P ̇/K-K ̇/K∙r→r ̇=P ̇/K∙K ̇/K ̇ -K ̇/K∙r→r ̇=(IROP-r)∙K ̇/K
Τότε αν το ποσοστό κέρδους του επιπρόσθετου κεφαλαίου είναι χαμηλότερο από το μέσο ποσοστό κέρδους του ρυθμιστικού κεφαλαίου τότε το ποσοστό κέρδους του ρυθμιστικού κεφαλαίου πέφτει. Αφού είναι το κεφάλαιο που ρυθμίζει τις τιμές τούτο σημαίνει ότι και το ποσοστό κέρδους του κλάδου θα πέσει. Με αυτή την έννοια η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους του ρυθμιστικού κεφαλαίου είναι ικανή συνθήκη για την πτώση του γενικού ποσοστού κέρδους. Συμφωνούμε σε αυτό?
1.Σε αυτό που έγραψες παραπάνω δηλαδή “Τέλος όταν μιλάμε για πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους μιλάμε πάντα για τα κέρδη του «ρυθμιστικού κεφαλαίου» δηλαδή τα κέρδη του ποιο παραγωγικού κεφαλαίου άρα για το μέγιστο ποσοστό κέρδους” σε διορθώνω γιατί ο ΝΠΤΠΚ είναι σε όρους του συνολικού κεφαλαίου και όχι του “ρυθμιστικού”.
2.Την ακριβή έννοια του οποίου δεν έχεις αντιληφθεί γράφοντας “Αφού το ρυθμιστικό κεφάλαιο έχει την καλύτερη μέθοδο παραγωγής δεν έχει και το υψηλότερο ποσοστό κέρδους?” Έχει την καλύτερη γενικά διαθέσιμη μέθοδο, που σημαίνει ότι υπάρχουν και καλύτερες στον κλάδο αλλά δεν είναι διαθέσιμες, προστατεύονται με κάποιο τρόπο, έστω παροδικά.
3. Πάλι από τις Θέσεις του 19ου Συνεδρίου: “Από το 2009 εκδηλώνεται στην ελληνική οικονομία η βαθύτερη και πιο μεγάλη σε διάρκεια κρίση υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου μετά τη δεκαετία του ’50”. Άρα δεν ταυτίζουν κύκλο με κρίση και μάλλον κατάλαβαν ότι κάτι εξαιρετικό συμβαίνει (έστω διαισθητικά). Απλώς δεν έχουν αντίληψη της συνέχειας, του προφίλ και των διακυμάνσεων της καπιταλιστικής συσσώρευσης στη συνολική ιστορική τους πορεία και βαδίζουν κάπως στα τυφλά και αμήχανα. Από πολιτική άποψη δε πολύ καλά έκαναν και δεν έφτιαξαν μέτωπο με κάποιους που θα έφευγαν αργότερα για τον Λαφαζάνη.
1)Δεν διαφωνώ για το “συνολικό” κεφάλαιο απλά είπα ότι η μείωση του του ποσοστού κέρδους του “ρυθμιστικού κεφαλαίου” είναι “ικανή συνθήκη” για τη μείωση του συνολικού ποσοστού κέρδους και νομίζω ότι έχω δίκιο σε αυτό 2) Το ρυθμιστικό κεφάλαιο είναι “ρυθμιστικό” γιατί ρυθμίζει τις τιμές άρα μπορεί να πουλά κάτω από την τρέχουσα τιμή και να παίρνει το μερίδιο τω ανταγωνιστών του μένοντας κερδοφόρο σε πρώτη φάση. Άρα για κάποιο χρονικό διάστημα απολαμβάνει υψηλότερα ποσοστά κέρδους τα οποία μειώνονται με την αντίδραση των ανταγωνιστών 3) Τη θεωρούν κρίση “υπερσσυσώρευσης” δηλαδή δεκαετή κύκλο απλά εντονότερη. Ο Ατσαλένιος ΚΚΕ που σχολιάζει παρακάτω λέει ευθαρσώς “είναι σαν το 99-2000” διάβασέ το. Οι της ΑΝΤΑΡΣΥΑ προσπαθούν να ερμηνεύσουν αυτό το “ιδιαίτερο” και κάνουν λάθος αυτοί σου λένε ότι έχει να κάνει με τη σχέση ύψους/ αξιοποίησης παραγωγικού δυναμικού και όταν προσπαθούν να το συνδέσουν με τις κοινωνικές σχέσεις προκύπτει Σεγκάλ. Αυτό λέω. 4)Το “καλά έκαναν και δεν έκαναν μέτωπο” πρέπει να μας το εξηγήσεις 5) Για το “η κρίση οφείλεται στον ανταγωνισμό των καπιταλιστών” νομίζω συμφωνήσαμε.
1.Είπες “όταν μιλάμε για πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους μιλάμε πάντα για τα κέρδη του «ρυθμιστικού κεφαλαίου” και είναι γραμμένο πολύ καθαρά παρά πάνω.
2. Το “ρυθμιστικό κεφάλαιο” δεν τόχεις διαβάσει αλλά επιμένεις. Δεν ρυθμίζει τις τιμές κατά βούληση είναι αυτό που επειδή έχει την καλύτερη γενικά διαθέσιμη, “υιοθετήσιμη” μέθοδο παραγωγής “επιλέγεται” από τον ανταγωνισμό δηλαδή την εισροή κεφαλαίου και είναι η τιμή του που συμμετέχει στη διαδικασία εξίσωσης των ποσοστών κέρδους. Μπορεί να είναι από τα λιγότερο παραγωγικά του κλάδου με χαμηλά κέρδη και μάλιστα στην αγροτική παραγωγή είναι το λιγότερο παραγωγικό επειδή λειτουργεί στο λιγότερο παραγωγικό κομμάτι γης.
3.Αν είναι να κάνουμε φτηνό συνδικαλισμό θα το ξεφτιλίσουμε. Εγώ σου παραθέτω θέσεις συνεδρίου κι εσύ μου αντιπαραβάλλεις τον ατσαλένιο. Το θέμα με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ είναι ότι στην 1η και στη 2η συνδιάσκεψη είχε θέση για την εξήγηση της κρίσης το νόμο της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους (με έντονη κριτική από την ΑΡΑΣ). Έφυγε η ΑΡΑΣ, ανακατεύτηκες εσύ και στην 3η συνδιάσκεψη εξαφανίστηκε ο νόμος. Δεν έχεις όμως πρόβλημα με αυτό αλλά επιτίθεσαι στο ΚΚΕ (μέσω του Σεγκάλ που ξαφνικά έγινε φίρμα) που τουλάχιστον πάει προς τη σωστή (για σένα) κατεύθυνση αν θυμηθείς τι έλεγε στη δεκαετία του ’80. Όλα αυτά τα γράφω επειδή “θα ήθελες να συμβάλλεις …..” αλλά δεν νομίζω ότι το καταφέρνεις μέχρι τώρα.
Τα θέματα με το ρυθμιστικό κεφάλαιο που κατ εσέ δε ρυθμίζει τίποτα (ούτε τιμές ούτε ποσοστό κέρδους) θα τα δούμε κατ ιδίαν, Ας μείνουμε στο πολιτικό. 1) Δεν έχω καμία σχέση με τη εμφάνιση ή απουσία του νόμου της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους σε καμία συνδιάσκεψη της ΑΝΤΑΡΣΥΑ της οποίας δεν είμαι μέλος 2) Επιχειρηματολογώ οικονομικά ότι αυτό που το ΚΚΕ εννοεί κρίση είναι ο δεκαετής κύκλος. Εκεί πάει ο όρος “κρίση υπερ-συσσώρευσης” και έρχεται ένα μέλος προφανώς του ΚΚΕ και με επιβεβαιώνει. Με επιβεβαιώνει βέβαια και το απόσπασμα των θέσεων που παραθέτω και η αναφορά σε άμεσες επενδύσεις 3) Αν προσπαθήσει κάποιος να ανάγει αυτή την αντίληψη για τη κρίση στις αντιθέσεις του καπιταλισμού καταλήγει σε κάποια θεωρία τύπου Σεγκάλ αφού το ποσοστό κέρδους δεν επηρεάζει τη μάζα των κερδών. 4) Αποδείξτε μου ότι έχω άδικο στο 2 και 3, 5) Δεν καταλαβαίνω πώς “επιτίθεμαι” στο ΚΚΕ?? Κάνω καλοπροαίρετη πολιτική κριτική στη βάσει μιας πολύ σημαντικής θεωρητικής επισήμανσης. Που είναι το πρόβλημα ?. Τέλος, θεωρώ ότι η συζήτηση γύρω από την κρίση και την θεωρία των κρίσεων ακόμα και στο περιορισμένο πλαίσιο που γίνεται εδώ είναι μια μικρή “συμβολή”
Επίσης το Σεγκάλ δεν τον έκανα εγώ φίρμα αυτοί τον κάνανε που έχουν εκδώσει το βιβλίο του τρεις φορές το 36, το 46 και το 2016. Ούτε ο Σεγκάλ ο ίδιος δεν θα περίμενε τέτοια τιμή.
2
Νομίζω είναι λάθος να απορρίπτουμε ως κρίσεις (τουλάχιστον μικρές) τις συντριβές του βιομηχανικού κύκλου (business cycle). Πέραν του ότι πάντα είχε την θέση του (παρέα με τον “μικρό” κύκλο) στη μαρξιστική πολιτική οικονομία (ο Μαρξ αναφέρεται και στους δυο προσπαθώντας να αναλύσει την επανάσταση του 1848 στη ηπειρωτική Ευρώπη, “18η Μπρημαίρ”), οι επιπτώσεις του την εποχή του προ-μονοπωλιακού καπιταλισμού μπορούσαν να είναι αρκετά οξείες για να πεθαίνουν από την πείνα δεκάδες χιλιάδες απολυμένοι εργάτες στην Αγγλία (το 1837) και να είναι ο πυροκροτητής των επαναστάσεων του 1848. Στις “ρόδινες” πρώτες μέρες τις κυριαρχίας των μονοπωλίων η κρίση του 1907 επέφερε την νεκρανάσταση της FED, ενώ η κρίση του ’58 είχε αρκετή επίδραση για να γείρει η πλάστιγγα υπέρ των Democrats και να χάσει ο Νίξον τις εκλογές. Η κρίση στα τέλη του ’90 ήταν αρκετά βαθιά για τις οικονομίες της Ρωσίας, της Αργεντινής, της Βενεζουέλας και του ασιατικού τόξου του Ειρηνικού.
Ο ίδιος ο Μαρξ ως κρίση ορίζει την πτωτική φάση του βιομηχανικού κύκλου. Βέβαια την εποχή του οι μακροπερίοδες διακυμάνσεις του καπιταλισμού που έχουν να κάνουν με την πτωτική τάση του μ.π.κ δεν ήταν ευδιάκριτες και οι βιομηχανικοί κύκλοι μέχρι το 1850 ήταν εξαιρετικά βίαιοι (λόγω ακριβώς υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου στην Αγγλία ενώ ανοίγουν οι αγορές των Ινδιών και της Κίνας, επεκτείνονται οι ΗΠΑ και Γερμανική τελωνιακή ένωση, και λόγω ανωριμότητας του συστήματος πίστης). Η Μακρά Ύφεση 1870-1893 δημιουργεί τότε ένα προβληματισμό (που φαίνεται στην επιστολογραφία των Μαρξ-Ενγκελς) για το αν έχει εισέλθει ο καπιταλισμός στην επιθανάτια, τελική, μόνιμη, έντονα κρισιακή φάση του. Βέβαια αυτό δεν τους οδήγησε στο ξεφούρνισμα της “γενικής κρίσης του καπιταλισμού”.
3
Ο βιομηχανικός κύκλος διαθέτει παγκόσμια εξαιρετικό συγχρονισμό (ακόμα κι αν δεν εμφανίζει συντονισμό πάντα, όπως το 2008). Πχ η κρίση του 1907 ήταν (ταυτόχρονη) παγκόσμια, η κρίση του ‘20/’21 (ταυτόχρονη) παγκόσμια, η μετέπειτα ανάκαμψη ιλιγγιώδης σε Β. Αμερική και Ιαπωνία, καρκινοβατούσα σε Ευρώπη, το 1990 εκδηλώνεται στις ΗΠΑ (σχετικά ήπια) και το ’92 στην Ιαπωνία (το ξεκίνημα των χαμένων δεκαετιών).
Ο Shaikh μου φαίνεται σε κάτι εργασίες του πριν ~30 χρόνια είχε δείξει ότι ο βιομηχανικός κύκλος σε συνθήκες υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου (μεγάλη οργανική σύνθεση) εμφανίζει χαρακτηριστικά σαν τα τωρινά (ζόμπι ανάπτυξη, πολύ οξεία φάση πτώσης).
4
Δεδομένου ότι για το σχηματισμό του μ.π.κ. κάνουμε αφαίρεση των βραχυχρόνιων κυμάνσεων δεν μπορώ να αντιληφθώ τις Κρίσεις λόγω υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου να εκδηλώνονται παρά διαμέσου των υπαγόμενων ταλαντώσεων των “μικρότερων” κύκλων.
Καταλαβαίνω ότι ο (αιώνιος) πόλεμος χαρακωμάτων ενάντια στις ευρείες επιδράσεις του κεϋνσιανισμού (θεωρίες υποκατανάλωσης) ή των σραφφαϊανών επικεντρώνει στο μ.π.κ. και στον νόμο της πτωτικής του τάσης αλλά μην εκπαραθυρώνουμε άλλα τμήματα της μαρξιστικής πολιτική οικονομίας.
Επίκαιρος σχετικά με την “χρηματιστικοποίηση” και την σχετική βιομηχανική παρακμή των ΗΠΑ και των παλιότερων Μεγάλων Δυνάμεων είναι ο σχολιασμός του Grossman για την Ολλανδία του 17ου αιώνα και την μετατροπή της σε κράτος ρεντιέρη.
Οι επιπτώσεις του τσουνάμι και του πυρηνικού ατυχήματος το ’11 στην Ιαπωνική οικονομία νομίζω αποτελούν από τις πιο γλαφυρές (και πρόσφατες) παρατηρησιακές διαψεύσεις των θεωριών δυσαναλογίας.
Όλο το θέμα είναι ότι δεν είναι κρίσεις υπερσυσσώρευσης αλλά κρίσεις που αφορούν την καπιταλιστική κερδοφορία και έχουν να κάνουν με την αντίθεση κεφάλαιο/ εργασία που πραγματώνεται στην αυξανόμενη οργανική σύνθεση του κεφαλαίου, την πτώση της κερδοφορίας και την εμφάνιση κρίσης. Δεν εκπαραθυρώνει κανείς τμήματα της Μαρξιστικής πολιτικής οικονομίας απλά αναδεικνύει το κεντρικό επιχείρημα στο κεφάλαιο που έχει τόσο ταλαιπωρηθεί. Οι βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις έχουν να κάνουν με την πιστωτική επέκταση (πενταετής κύκλος) και τη σχέση παραγωγικού δυναμικού και αξιοποίησής του (δεκαετής κύκλος ή κρίση “υπερσυσσώρευσης”) γι αυτό και ξεπερνιούνται χωρίς σημαντικές αναδιαρθρώσεις. O Stiglitz αναφέρει 167 τέτοιες διακυμάνσεις μεταξύ 1980 (τέλος κρίσης 70) και 2008 (έναρξη τρέχουσας μεγάλης κρίσης) τις θυμάται κανένας?? δε νομίζω. Την τρέχουσα κρίση που διαρκεί ήδη 8 χρόνια θα τη θυμόμαστε όμως σε όλη μας τη ζωή και αυτό γιατί θέτει σε έμπρακτη αμφισβήτηση τη βάση του συστήματος. Άρα ο διαχωρισμός δεν έχει να κάνει με την ανάγκη διαφοροποίησης από το “Κευνσιανισμό” ή κάτι σχετικό αλλά με την ουσία της ταξικής πάλης.
5
Νομίζω ότι ο Σεγκάλ αποτελεί τμήμα της παλιάς σοβιετικής/μπολσεβίκικης οικονομικής σχολής η οποία αποτελεί ξεχωριστό τμήμα από τους ας πούμε δυτικούς αν και είχε σε ένα βαθμό παράλληλη ερευνητική επικέντρωση. Η επικέντρωση (σχεδόν αποκλειστική) στα διαγράμματα αναπαραγωγής του 2ου τόμου του Κεφαλαίου φαίνεται από τις αρχές της δεκαετίας του 1890 στη διαμάχη του Λένιν με τους Ναρόντνικους και τελοσπάντων όσους υποστήριζαν ότι δεν μπορούσε καν να αναπτυχθεί ο καπιταλισμός στη φεουδαρχική Ρωσία. Η καθυστερημένη δημοσίευση του 3ου τόμου, η απουσία έντονης επίκαιρης πολιτικής πίεσης (για να χρησιμοποιηθεί σαν όπλο), η θυελλώδης πορεία του ρωσικού κομμουνιστικού κινήματος και η έλλειψη ακαδημαϊκών εφοδίων (που διέθεται ο Γκρόσμαν) σήμαινε ότι μέχρι μετά την νίκη της επανάστασης – αν δεν κάνω λάθος – δεν υπάρχει καμιά ιδιαίτερη ενασχόληση με την δυναμική του οικονομικού συστήματος και τις κρίσεις.
Η δεκαετία του ’20 είναι σε αυτή στην τροχιά των δυσαναλογιών. Χαρακτηριστικά, ο Γκρόσμαν κάνει κριτική στον Μπουχάριν. Το έργο του Γκροσμαν δημοσιεύτηκε το ’28 αλλά τότε τα πράγματα είχαν επιδεινωθεί αρκετά. Αν θυμάμαι καλά ο Πρεομπραζένσκι και ο Μασκακοβσκι πρόλαβαν (πριν τους φάει το μαύρο σκοτάδι του νέου Θερμυδώρ) αλλά τοποθετήθηκαν αρνητικά. Για άλλα λιγότερο ή περισσότερο γνωστά ονόματα δεν ξέρω. Μου φαίνεται όμως ότι ολόκληρη η σοβιετική σχολή παρέμεινε εγκλωβισμένη στο μοντέλο δυσαναλογιών.
Το αστέρι που μεσουρανεί τότε είναι του Βάργκα. Τέκνο της αυστριακής σχολής και επηρεασμένος από τον Μπάουερ θα έλεγα ότι είναι ο κατεξοχήν εκπρόσωπος και σε μεγάλο βαθμό πατέρας του θεωρητικού σχήματος που επαναλαμβάνει ο Σεγκαλ, Κορωνίδα αυτής της θεωρίας είναι η “γενική κρίση του καπιταλισμού” (αυτή που περιμένανε και δεν ερχόταν μετά τον πόλεμο). Τα υιοθετούν σαν επίσημο δόγμα, το διατυμπανίζει ο γίγαντας του μ-λ Στάλιν και δεν ξαναβγαίνει τίποτα καινούργιο από τους σοβιετικούς.
ΥΓ: Οι ημερομηνίες και τα ονόματα είναι από μνήμης και μπορεί να πέφτω λίγο εκτός.
Επειδή ρίχνονται μπηχτές για τη σοβιετική εποχή,για τη θεωρία της πραγματοποίησης και της κρίσης ισχύουν αυτά που έγραψαν ο Λένιν και ο Στάλιν.Ο Στάλιν έκανε πολλές φορές κριτική σε διάφορες απόψεις σοβιετικών οικονομολόγων και υπό τη καθοδήγηση του γράφτηκε το εγχειρίδιο ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ.Μιλούμε γι’αυτό που γράφτηκε λίγο μετά το θάνατο του γιατί στα επόμενα εγχειρίδια υπάρχουν σαφείς ανατροπές.Στο κεφάλαιο για την πραγματοποίηση αναπτύσσονται αυτά που έλεγε και ο Λένιν τ.4 ”Στην πραγματικότητα όμως ..το προτσές της πραγματοποίησης δε συντελείται με ιδανικά ομαλή αναλογικότητα ,αλλά μόνο μέσα από δυσκολίες ,διακυμάνσεις,κρίσεις κλπ”
Αυτά διευκρινιστικά κατά τα άλλα δεν υπερασπίζομαι τις απόψεις του Περισσού ούτε βέβαια και τις απόψεις της εισήγησης και περιμένω να δω αν κάποιος απ’ τους λαλίστατους του Περισσού έχει κάτι να πει αφού γι αυτούς γράφτηκε το κείμενο.
εννοείται ότι ρίχνονται μπηχτές φιλε Τ.Κ.
ειμαι σίγουρος οτι ο κύριος Αρης ούτε που εχει ανοιξει το εγχειρίδιο της Πολιτικης Οικονομίας της ΕΣΣΔ του 1954 για να το κρινει.
Προτιμά τους καθέδρας..ακαδημαϊκους μαρξίζοντες :-).
Κι ομως δεν εχω διαβάσει τίποτε καλύτερο για την ανάλυση των μεγάλων κρισεων του παρελθόντος.
Εκει θα βρειτε πλήρη ανάλυση για συνολικό εθνικο προϊόν, εισόδημα στις ΗΠΑ καθως και το τεράστιο όγκο των εξόδων κυκλοφορίας αρχές του 50.
Με αυτα ομως ασχολούνταν σοβαρά οι σοβιετικοι,
οι αλλοι απλώς ΜΙΛΑΝΕ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΙΡΟ
και μας παρουσιάζουν τον Κέυνς ως αυθεντία, οπως ορθώς υπενίσσεται ο Νίκος.
ΚΑι ο Κέυνς τι μας λέει; Οτι η κρίση, δηλαδη η έλειψη ρευστότητας στην αγορά προκύπτει γιατι δεν υπάρχει ρευστότητα στις τσέπες των καταναλωτών. ΟΥΑΟΥ!!!
πρόκειται βεβαια περί Tαυτολογίας. Μια μπούρδα που διάφοροι μαρξίζοντες που δήθεν διαβάζουν ξανά το Κεφάλαιο -λέγε με και David Harvey – υιοθετούν πλήρως, πολεμώντας τη βασική θεωρία του Μαρξ, το νομο της αξίας, από τον οποίο βέβαια προκύπτει η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους.
Αν κύριε Αρη δεν το εχεις καταλάβει, σου έχω πετάξει το γάντι. Για να δούμε θα δεχτεις την πρόκληση;
Γιατι δεν σ’ αρέσει η λενινιστική θεωρία για την γενική κρίση του καπιταλισμού; Δεν ειναι ταιριαστή με τους καθέδρας μαρξίζοντες που εντοπίζουν τα προβλήματ στη κυκλοφορία και όχι στη παραγωγή; Ο μονοπωλιακός καπιταλισμος ειναι το τελευταίο και ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού. Η γενική κρίση του καπιταλισμού οδηγει σε ολέθριες αναμετρήσεις, πολέμους, επαναστάσεις, γεγονότα που δεν μπορούσε να διανοηθει ποτέ στο παρελθόν η ανθρωπότητα.
ΝΣ
Πιανεσαι από ένα αποσπασμα που το εχεις κατανοησει ελλειπως για να ασκησεις κριτικη στις θεσεις του ΚΚΕ και να συνομοσιολογησεις και λιγο οπως κάθε αριστεριστης που σεβεται τον εαυτο του
Η πτωτικη ταση του ποσοστου του κερδους μετουσιωνεται σε κριση όταν εμποδιζει την διευρυμενη αναπαραγωγη του κεφαλαιου. Η επιβραδυνση της διευρυμενης αναπαραγωγης δημιουργει υπερσυσσωρευση κεφαλαιο που αναζητα διεξοδο. Η πτωτικη ταση του ποσοστου του κερδους διατρεχει τον καπιταλισμο σε ολη του την ιστορια ωστοσο υπαρχουν αντιρροπες δυναμεις που τιθονται σε λειτουργια που αναστελουν την πρτωτικη ταση.
Η κριση του 2008 είναι και αυτή μια κυκλικη κριση όπως αυτή του 1999-2000. Ότι οι επιπτωσεις της ηταν δριμυτατες για την ελληνικη οικονομια σε αντιθεση με την προηγουμεν η δεν την κανει ξεχωριστη.
Η παραγραφος στις θεσεις του ΚΚΕ δεν αναφερεται στις αιτιες της κρισης αλλα στο γεγονος ότι η διεθνοποιηση συγχρονιζει την εκδηλωση της κρισης με αποτελεσμα να η εξοδος από αυτή μεσω της καταστροφης του κεφαλαιου να γινεται πιο δυσκολη
1) Η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους δημιουργεί κρίση όταν πέσουν τα κέρδη όχι όταν δε βρίσκουν διέξοδο. Αλλά ακόμη και έτσι να ήταν το ΚΚΕ λέει ότι υπάρχουν επενδύσεις άρα πώς πέφτουν τα κέρδη? 3) Λάθος η κρίση του 2008 είναι μια μεγάλη καπιταλιστική κρίση όπως του 70 ζώντας στην Ελλάδα έπρεπε να μπορείς να το καταλάβεις αυτό χωρίς τη δική μου παραίνεση και εσύ και το ΚΚΕ 4) Εφόσον υπάρχουν επενδύσεις που προκαλούν την κρίση σύμφωνα με τη παράγραφο των θέσεων που παραθέτω δεν μπορεί η κρίση να οφείλεται σε πτώση του ποσοστού κέρδους έχω άδικο?
http://s.kathimerini.gr/resources/2016-10/07s23unctadxenesependys-thumb-large.jpg
Ξέρεις πόσες πραγματοποιήθηκαν? Μόνο το ξεπούλημα του Ελληνικού. Επίσης μήπως θες να μας πεις ότι υπάρχει επενδυτικός οργασμός στην Ελλάδα? Τέλος, σε αυτό που επισυνάπτεις ξέρεις τι γράφει ότι το 2013 οι άμεσες επενδύσεις είναι -6% σε παγκόσμιο επίπεδο.Οπότε δεν το ξανακοιτάτε το θέμα στο πλαίσιο του συνεδρίου καλό θα σας κάνει.
Νίκο επίσης λέει ότι το 2015 υπήρξαν +38%. Επίσης με -6% είχαμε 1427 δις. δολ. Δηλαδή μια ‘’ μικρούλα ‘’ ενίσχυση της διεθνοποίησης που όντως δεν συντελείτε στην γειτονία σου. Ευχαριστούμε για το ενδιαφέρον.
Επειδή δεν είναι καλό πράγμα να μην καταλαβαίνουμε τι βλέπουμε ακολουθεί το απόσπασμα από το report του ΔΝΤ για το 2015
“Private fixed investment in advanced economies contracted
sharply during the global financial crisis, and
there has been little recovery since. Investment has
generally slowed more gradually in the rest of the world.
Although housing investment fell especially sharply during
the crisis, business investment accounts for the bulk of
the slump, and the overriding factor holding it back has
been the overall weakness of economic activity. In some
countries, other contributing factors include financial
constraints and policy uncertainty. These findings suggest
that addressing the general weakness in economic activity
is crucial for restoring growth in private investment.”
Οι ιδιωτικές επενδύσεις λέει λοιπόν το IMF δεν μπόρεσαν να ανακάμψουν μετά τη κρίση του 2009 και όλα αυτά παρά τα δισεκατομμύρια των κεντρικών τραπεζών. Οι μόνοι που πιστεύουν ότι ανέκαμψαν είστε εσείς. Εγώ ευχαριστώ για το σχόλιο,
Πληροφοριακά δεν είμαι στο ΚΚΕ, επίσης κακό να μην καταλαβαίνουμε τι λέμε: ξαναδιάβασε τα δεδομένα και το σκεπτικό (άμεσες ξένες επενδύσεις) και μην επιχειρηματολογείς για το γεγονός ότι ζορίζετε το κεφαλαιοκρατικό σύστημα (ιδιωτικές επενδύσεις). Είναι περιττό. Ευχαριστώ.
Επειδή είμαι μαρξιστής θα σου παραθέσω από τον τρίτο τόμο του κεφαλαίου κεφ. 14 “Οι αντίρροπες δυνάμεις” το ακόλουθο απόσπασμα
“As concerns capitals invested in colonies, etc., on the other hand, they may yield higher rates of profit for the simple reason that the rate of profit is higher there due to backward development, and likewise the exploitation of labour, … Why should not these higher rates of profit, realised by capitals invested in certain lines and sent home by them, enter into the equalisation of the general rate of profit and thus tend, pro tanto, to raise it, …”
Ξέρεις τι λέει ότι σε περιόδους κρίσης το κεφάλαιο μπορεί να αξιοποιήσει τις άμεσες επενδύσεις για να αποκαταστήσει το ποσοστό κέρδους. Ξέρεις τι λέει το απόσπασμα των θέσεων του ΚΚΕ ΤΟ ΑΚΡΙΒΩΣ ΑΝΤΙΘΕΤΟ ότι οι άμεσες επενδύσεις προκαλούν “κρίση υπερ-συσσώρευσης”. Αυτά για να καταλαβαίνουμε τι λέμε.
ηθελημενη συγχιση,σε ολα τα επιπεδα για τις θεσεις του κκε απο δυναμεις του λαικισμου..
το κκε,σε αντιθεση με τα μικροαστικα κοματα της αριστερασ μιλαει από την αρχη για κριση υπερσυσωρευσης,υπερπαραγωγης.
(zu viel capital hergebtacht ist ειναι η εκφραση του μαρξ)
στον μαρξισμο κριση υπερσυσωρευσης ειναι το αλλο ονομα της πτωσης ποσοστου κερδους,αποτελεσμα της εκμεταλευσης του προλεταριατου…
όλα τα μικροαστικα κοματα αποφευγουν να μιλησουν για τον παραπανω ,εγγενη
στον καπιταλισμο,χαρακτηρα της κρισης .οχι απο αγνοια,αλλα απο τους περιορισμους του μικροαστικου χαρακτηρα τους,εμφανους και στην ααποσματικη
τους γραφη, βλεπουν τα αποτελεσματα και οχι την αιτια της κρισης.
η αντιληψη της κρισης σαν κρισης εκμεταλευσης,βαζει σε πρωτο και κυριαρχο πλανο την εργατικη ταξη ,αφου το ξεπερασμα της,δεν επιφερει, αλλα προυποθετει
την ενταση της εκμεταλευσης.
η ιδια η κριση ειναι και αποτελεσμα της πτωτικης τασης του ποσοστου κερδους
σε διεθνη κλιμακα.και η υπερβαση της επιδεινωνεται απο τις ιμπεριαλιστικες αντιθεσεις.
οποιος διαφωνει σ αυτο απλα διαφωνει με τον λενινισμο,δικαιωμα του αλλα δειχνει
την πολιτικη του προελευση..
σαφως ο χαρακτηρας της κρισης ειναι κυκλικος,και χωρις σταθερη περιοδο,
αφου εξαρτάται από τους αντεπιδρωντες παραγοντες.
προστιθεται ,απο οικονομολογους της ανταρσυα,πονηρα και ο ορος δομικη κριση.
υπονοει τον τροπο ενταξης της ελλαδας στο ιμπεριαλιστικο συστημα,κυριως
με χαμηλοτερη οργανικη συνθεση του κεφαλαιου.
πραγματι στο μοντελο του grossman η κριση εμφανιζεται νωριτερα στον τομεα
παραγωγης μεσων καταναλωσης ,που εχουν χαμηλοτερη οργανικη συνθεση.
γενικα ομως απο την στιγμη που χρησιμοποιει ο ελληνικος καπιταλισμος μεσα
παραγωγης απο το εξωτερικο μεγαλης αξιας,διευκολυνομενος και απο το ευρο,
είναι επομενο να αντιμετωπιζει οξυτατη κριση ποσοστου κερδους,μια που
δεν μπορει να ανακυκλωσει μεσα παραγωγης στην εσωτερικη του αγορα.
το αποτελεσμα δεν ειναι αλλο απο το παραπερα βαθεμα της αντιθεσης κεφαλαιου εργασιας,στην πραγματικοτητα που βρισκεται ηδη ο ελληνικος καπιταλισμος,η οποια δεν ξεπερνιεται με μια αλλη ιδεατη πραγματικοτητα στην οποια δηθεν δεν βρισκεται λογω της κρισης.,και η οποια αλλη πραγματικοτητα ειναι τραυματικο ονειρο πολλων μικροαστων,